Ford TR 15 (Lubartów)

	Ford TR 15 (Lubartów)
	Ford TR 15 (Lubartów)
Producent	Ford Motor Company
Projektant	Henry Ford
Miejsce produkcji	Ford Piquette Avenue Plant, Detroit
	Dane techniczne
Segment	samochód wojskowy
Silniki	rzędowy, czterocylindrowy; Pojemność 2,9 l.; Moc 20-22 KM
Skrzynia biegów	planetarna, 2 przełożenia + wsteczny
Rodzaj napędu	tylny
Długość	3,25 m
Szerokość	1,55 m
Wysokość	1,73 m
Rozstaw osi	2,52 m
	Dane dodatkowe
Pokrewne	Ford Model T; Ford Model TT

Ford TR15 (Lubartów) – najstarszy, poruszający się samodzielnie samochód służący w przeszłości w Wojsku Polskim

Historia pojazdu[edytuj]

Udział w I wojnie światowej[edytuj]

Samochód powstał w październiku 1915 roku w Stanach Zjednoczonych jako wersja Forda Model T przewidziana dla wojska. Do Europy trafił na początku roku 1916 wraz z członkami American Ambulance Corps i innych amerykańskich organizacji wolontariuszy. Przy oficjalnej neutralności kraju, Amerykanie przybywali na Stary Kontynent zasiadając za kierownicami takich, przekształconych na ambulanse samochodów, by wspomóc Ententę podczas I Wojny Światowej.

Jedyne zachowane zdjęcie tego samochodu z okresu Wielkiej Wojny sugeruje, że ten konkretny pojazd przebudowano na ambulans w roku 1916 i z numerem 0253 wykorzystano w Bitwie pod Verdun. Ocenia się, że tylko w tej bitwie, ambulansami tego typu przewieziono ponad 250 tysięcy rannych z linii frontu do położonych dalej szpitali^[1].

Wojna polsko-bolszewicka[edytuj]

Po wojnie, samochód z numerem 0253 miał trafić na złom, jednak w 1919 roku został on przekazany Wojsku Polskiemu. Było to elementem odkupywania od Francji i Wielkiej Brytanii samochodów pozostawianych przez wycofujące się wojska amerykańskie. Za niską cenę, Polacy odkupili wówczas co najmniej 49 Fordów T, choć w praktyce mówi się o nawet kilkuset pojazdach, które później remontowano w Centralnych Warsztatach Samochodowych^[2]

Według osób badających historię miejscowości, samochód z numerem 0253 miał zostać odkupiony przez mieszkańców podlubelskiego Lubartowa. 15 maja 1919, wraz z drugim takim pojazdem został on przekazany Wojsku Polskiemu “w darze społeczeństwa Lubartowa”. Oba samochody, jak również dwa zakupione w tym samym czasie przez mieszkańców Parczewa oraz trzy przez Radzynia Podlaskiego trafiły do lubelskiego 8. Pułku Piechoty Legionów, skąd niemal natychmiast ruszyły na front Wojny polsko-bolszewickiej^[3].

Po wojnie[edytuj]

Do Lublina samochód powrócił w 1922 roku jako jedyny z 7 pojazdów ofiarowanych przez lokalną społeczność, który przetrwał wojnę. 3 lata później, w ramach wymiany taboru samochód przekazano Policji Państwowej w Zamościu, gdzie był wykorzystywany do 1939 roku. Podczas ewakuacji tamtejszej komendy policji, samochód miał zostać trafiony pociskiem i porzucony, a prawdopodobnie w 1950 roku trafił na złom.

Odbudowa i czasy obecne[edytuj]

Około roku 2000 odnaleziono przednią oś pojazdu i część ramy. Ich identyfikacja była możliwa dzięki numerom ramy. Gdy odkryto pochodzenie części, trafiły one do miłośników 8. Pułku Piechoty Legionów, która rozpoczęła odbudowę pojazdu. Większość, w tym drewniane elementy nadbudowy medycznej i części silnika, wymagały całkowitej odbudowy. Oprócz zdjęć z okresu użytkowania samochodu, w odbudowie wykorzystano 4 schematy pozostałe po samochodzie. Odbudowę kontynuowano w różnych miejscach do roku 2012. W 2017 roku pojazd został sygnowały przez Ministerstwo Obrony Narodowej. Obecnie należy do projektu Wyjątkowe Auta^[4] i można go oglądać na wielu spotkaniach, piknikach historycznych czy wydarzeniach związanych z obchodami roczni Powstania warszawskiego i Bitwy Warszawskiej, gdzie niemal zawsze porusza się bez pomocy z zewnątrz.