Lista książek zakazanych

Zakazane książki to książki lub inne dzieła literackie, które są zabronione przez prawo lub znacznie ocenzurowane. Praktyka zakazywania książek jest formą cenzury z powodów politycznych, prawnych, religijnych, moralnych lub komercyjnych. Zakazywane mogą być dzieła literatury faktu, wiersze, powieści i dramaty i inne. Ilość książek zakazanych jest duża i niektórzy wydawcy się w nich specjalizowali, np. Obelisk Press i Olympia Press^[1]. Rosyjska literatura niedozwolona w Związku Radzieckim była publikowana poza krajem. Co roku jest organizowany Tydzień Książek Zakazanych, mający zwrócić uwagę na wolność czytania, która jest związana z pierwszą poprawką do amerykańskiej Konstytucji^[2].

Alfabetyczna lista niektórych ocenzurowanych książek[edytuj]

Tytuł	Autor	Rok wydania	Opis
451 stopni Fahrenheita	Ray Bradbury	1953	Powieść poruszająca cenzurę i palenie książek została ocenzurowana przez wydawcę, wycięto jej także 75 fragmentów, a w Missisipi za bluźnierstwo została usunięta z listy lektur. Cenzurę zniesiono po protestach rodziców i uczniów.
Archipelag GUŁag	Aleksandr Sołżenicyn	1973 (Francja), 1989 (Rosja)	Ta książka przedstawia zbrodniczy system więziennictwa radzieckiego. Jej autor został aresztowany w ZSRR, pozbawiony obywatelstwa i wygnany.
Buszujący w zbożu	Jerome David Salinger	1951	Wielokrotnie usuwana z listy lektur amerykańskich szkół, nawet w latach 90. Określona jako amoralna, obsceniczna i promująca zboczenia seksualne. Powieść zawiera opisy prostytucji i nadużywania alkoholu. Zarzucano jej nieprzyzwoite słownictwo i bluźnierstwo.
Cierpienia młodego Wertera	Johann Wolfgang Goethe	1774	Autorowi zarzucano wywieranie szkodliwego wpływu na młodzież i propagowanie nihilizmu. Fakultet teologiczny w Lipsku domagał się zakazu publikacji książki, gdyż nakłaniała ona do samobójstwa. Powoływano się na fakt, że młodzi mężczyźni i kobiety odbierali sobie życie z książką Goethego w kieszeni.
Doktor Żywago	Boris Pasternak	1957	Cenzorzy w ZSRR uznali, że książka krytykuję rewolucję październikową. Autor został przez władze zmuszony do odmowy przyjęcia literackiej nagrody Nobla i wyrzucony z radzieckiego związku pisarzy. Książka ukazała się w ZSRR w 1988 roku.
Folwark Zwierzęcy	George Orwell	1945	Orwell przez kilkanaście miesięcy nie mógł znaleźć wydawcy z powodu krytyki Związku Radzieckiego, ważnego sojusznika aliantów w drugiej wojnie światowej. Książka została zakazana w ZSRR i innych krajach komunistycznych. Obecnie nie można jej czytać w Korei Północnej, a w Zjednoczonych Emiratach Arabskich została wycofana z powodu bohaterów – mówiących świń, które ubliżały wartościom muzułmańskim.
Kandyd	Wolter	1759	Początkowo książka znalazła się w Indeksie ksiąg zakazanych. W 1928 paczka książek została skonfiskowana przez amerykański Urząd Celny, gdyż uznał utwór za zbyt obsceniczny.
Lolita	Vladimir Nabokov	1955	Była zakazana m.in. we Francji, Wielkiej Brytanii i Nowej Zelandii za pornografię i pedofilię.
Manifest komunistyczny	Karol Marks, Fryderyk Engels	1848	Uznany za zagrożenie porządku publicznemu i harmonii klas był symbolem komunizmu. Zakazany w II Rzeszy od 1878 roku jako część reform Bismarcka wymierzonych w socjalistów.
Mechaniczna pomarańcza	Anthony Burgess	1962	Dzieło budziło kontrowersje z powodu brutalności i przemocy seksualnej w świecie przedstawionym. W 1977 roku w Westport w stanie Connecticut książka została wycofana z programu nauczania tamtejszej szkoły średniej z powodu budzącego zastrzeżenia języka.
Mein Kampf	Adolf Hitler	1925	Publikacji w USA zdecydowanie sprzeciwił się w 1933 roku nowojorski magazyn The American Hebrew oraz Amerykański Kongres Żydów z powodu przedstawionej obraźliwej, rasistowskiej i skrajnie nacjonalistycznej ideologii. W tym samym roku zakazano rozpowszechniania książki Hitlera w Polsce. Według Alfreda Rosenberga ten manifest miał w III Rzeszy zastąpić Biblię. W konsekwencji wygaśnięcia praw autorskich do książki, w 2016 roku niemiecki Institut für Zeitgeschichte wydał ją zredagowaną i opatrzoną naukowym komentarzem^[3].
Nowy wspaniały świat	Aldous Huxley	1932	Zakazana przez irlandzką radę cenzorów w 1932 roku. Oskarżana o podważanie wartości rodziny, zachęcanie do spożywania narkotyków, niemoralność i obsceniczność.
O powstawaniu gatunków	Karol Darwin	1859	Ta rozprawa naukowa kwestionowała dosłowną interpretację Księgi Rodzaju, przez co Darwin został potępiany przez brytyjskich duchownych. Kontrowersyjna koncepcja doboru naturalnego była krytykowana przez kreacjonistów. W Stanach Zjednoczonych powstała organizacja World Christian Fundamentals Association zwalczająca nauczanie ewolucjonizmu w amerykańskich szkołach.
Rok 1984	George Orwell	1949	Orwellowi zarzucano promowanie komunizmu oraz bezpośrednie opisy kontaktów seksualnych bohaterów. Ograniczano zakup powieści przez biblioteki oraz usuwano ją z listy lektur szkolnych.
Rzeźnia numer pięć	Kurt Vonnegut	1969	Powieści zarzucano obsceniczność, wulgarny język, niestosowność, okrucieństwo, antyamerykański wydźwięk i niepatriotyczny obraz wojny. Książka była usuwana z bibliotek szkolnych m.in. w Gibson na Florydzie i Racinie w stanie Wisconsin.
Szatańskie wersety	Salman Rushdie	1988	W 1989 wydano fatwę, w której potępiono autora i inne osoby przyczyniające się do rozpowszechniania utworu z powodu nieodpowiedniego przedstawienia islamu. W jej wyniku zginął japoński tłumacz książki. Jest dalej zakazana w m.in. Iraku.
Ulisses	James Joyce	1922	Książka uznana za obsceniczną. Zawiera opisy scen erotycznych, przyjemności zmysłowych i czynności fizjologicznych. W 1933 roku w sprawie przeciwko amerykańskiemu wydawcy sędzia John M. Woolsey zadecydował, że kontrowersyjne fragmenty są elementem o wartości artystycznej, służącym wymowie całego dzieła.
Zwrotnik Raka	Henry Miller	1934	Książka początkowo całkowicie zakazana w USA. Była przedmiotem ponad czterdziestu rozpraw przeciw hurtowniom i księgarniom. W 1951 roku sędzia Louis A. Goodman stwierdził, że powieść zawiera fragmenty obsceniczne, plugawe i bulwersujące bez żadnej wartości literackiej.

Zobacz też[edytuj]

Indeks ksiąg zakazanych

Przypisy[edytuj]

↑ Maurice Girodias (ang.). [dostęp 2018-02-02].
↑ Książki zakazane (pol.). [dostęp 2018-02-02].
↑ Hitler, Mein Kampf. A critical edition (ang.). [dostęp 2018-02-01].

Bibliografia[edytuj]

Nicholas J. Karolides, Margatet Bald, Dawn B. Sova: 100 zakazanych książek. Historia cenzury dzieł literatury światowej. Świat Książki. ISBN 83-7391-151-0.

This article "Lista książek zakazanych" is from Wikipedia. The list of its authors can be seen in its historical.