Glazerówki
Glazerówki – popularna nazwa, spotykana tylko na terenie Łodzi, niemieckich nart wojskowych wyszabrowanych w styczniu 1945 r. przez okoliczną ludność z niemieckiego magazynu w przedwojennej fabryce włókienniczej Michała Glazera przy obecnej ul. Liściastej 17.
Historia[edytuj]
Były to standardowe niemieckie narty wojskowe, przeznaczone do użytku w niespecjalistycznych oddziałach wojskowych. Narty były białego koloru, a na wierzchu miały namalowany zielony pas o szerokości ok. 5 cm, biegnący przez całą ich długość. Wiązania były proste, umożliwiające szybkie wpięcie lub wypięcie. W tym celu żołnierz musiał mieć specjalne buty zimowe z metalowymi bolcami przy noskach oraz półokrągłe wyżłobienie w obcasie. Na spodniej części posiadały żłobkowanie ułatwiające ich prowadzenie.
Nie ma na to dowodu, że były produkowane w Łodzi (wówczas Litzmannstadt) lub że były tu zaopatrywane tylko we wiązania.
Nie wiadomo, w którym roku powstał ich magazyn na północnym krańcu Łodzi, w przedwojennej fabryce Michała Glazera, przy ówczesnej Wasserpfad (przed wojną ul. Krakowska, od końca 1945 r. – Liściasta). Od początku listopada 1939 do stycznia 1940 w miejscu tym mieścił się obóz przejściowy, utworzony przez łódzkie gestapo na potrzeby przeprowadzonej w tym okresie jego akcji przeciwko miejscowej inteligencji. Funkcje tego niewielkiego kompleksu fabrycznego w późniejszym okresie nie są bliżej znane. Funkcja magazynowa, w tym na narty, ostrożnie szacując, mogła pojawić się w 1943 r., a na pewno w 1944 roku.
W nocy z 17 na 18 stycznia 1945 roku (na kilkadziesiąt godzin przed wejściem Armii Czerwonej do Łodzi), zostało podpalone położone w pobliżu (1 km w linii prostej) więzienie radogoskie. Zginęło wówczas około 1500 więźniów. Kiedy ludność Łodzi uzyskała pewność, że okupacja niemiecka się skończyła, masy mieszkańców ruszyły w kierunku jeszcze tlących się ruin Radogoszcza – jedni dla poszukiwania swoich bliskich, inni z prostej ciekawości. Szybko też część z tych ludzi odnalazła magazyny w fabryce Glazera, gdzie natrafiła na znajdujące się w skrzyniach tysiące niemieckich bagnetów z pochwami, do przytwierdzania na pasie głównym, oraz tysiące nart. Zabierano je sobie „na pamiątkę” – po jednej parze, albo w większej ilości.
Od miejsca, skąd narty te pochodziły, zaczęto je nazywać „glazerówkami”. Jest to typowo miejscowa nazwa, nigdzie indziej niespotykana. Narty te były później powszechnie używane w sezonie zimowym przez łódzką młodzież co najmniej do połowy lat 60. XX wieku.
Zachowane egzemplarze[edytuj]
Na początku 1997 r., po uzyskaniu bliższych informacji na ich temat, pracownicy merytoryczni oddziału „Radogoszcz” Muzeum Tradycji Niepodległościowych w Łodzi, wspólnie z redakcją łódzkiej popołudniówki „Express Ilustrowany” podjęli akcję pozyskania szerszych informacji o tych nartach oraz egzemplarzy do zbiorów Muzeum. Akcja spotkała się z niespodziewanie żywym oddźwiękiem wśród łodzian. Odnaleziono kilkanaście egzemplarzy tych nart, niektóre praktycznie nieużywane[1]. Jedna para trafiła, zgodnie z celem tego działania, do zbiorów Muzeum (sygn. M-4570).
Przypisy[edytuj]
- ↑ (Ika) [Marzanna Iwonna Knypl], Kto ma historyczne narty? „Express” poszukuje „glazerówek” dla muzeum, „Express Ilustrowany”, 31 I 1997, nr 20539, s. 47.
Bibliografia[edytuj]
- (Ika) [Marzanna Iwonna Knypl], Znaleźliśmy zabytkowe narty! Po 50 latach..., „Express Ilustrowany”, 3 II 1997, nr 20540, s. 1 i 2
- (IKA) [Marzanna Iwonna Knypl], Szusem na „glazerówkach”. W komórkach, garażach, na strychach..., „Express Ilustrowany”, 7 II 1997, nr 20544, s. 7.
This article "Glazerówki" is from Wikipedia. The list of its authors can be seen in its historical and/or the page Edithistory:Glazerówki.
