Lista światów Ekumeny
Lista światów Ekumeny – lista zamieszkałych planet, na których dzieje się akcja powieści z cyklu Ekumeny Ursuli K. Le Guin. Zgodnie z informacjami zawartymi w książkach i powieściach, zostały skolonizowane przez mieszkańców Hain. Haińczycy prawdopodobnie modyfikowali genetycznie ludzi, aby uczynić ich zdolnymi do zamieszkania na nowych planetach lub w ramach eksperymentów społecznych[1]. Niektóre planety mogły być kolonizowane więcej niż raz[2].
Światy opisane w osobnych powieściach[edytuj]
Ahtshe[edytuj]
Planeta zamieszkana przez rasę ludzką w powieści Słowo „las” znaczy „świat”. Większość jej obszaru pokrywa wszechocean, jedynie na północnej półkuli znajdują się archipelagi mniejszych i większych wysp pokrytych ciągłym, gęstym lasem.
Zostaje skolonizowana przez ziemian w okresie tuż przed powstaniem Ligi Wszystkich Światów. Prowadzą na niej rabunkową gospodarkę, wykorzystując miejscową rasę niewielkich, włochatych humanoidów w charakterze niewolników. Bestialskie traktowanie doprowadza do rebelii Ahsthenian i otwartej wojny z kolonistami. Dopiero zawiązanie Ligi, pojawienie się emisariuszy z Hain i Tau Ceti, oraz wynalazek ansibla zmieniają położenie tubylców, doprowadzając do porzucenia planów kolonizacji i izolacji kulturowej i gospodarczej planety[3].
Miejscowe humanoidy to rasa pochodzenia ludzkiego, prawdopodobnie zmieniona genetycznie przez Haińczyków. Są niewielkiego wzrostu i pokryci są futrem. Słowa „las” i „świat” są w ich języku tożsame – Ahtsheanie są ludem lasu, żyjącym w harmonii z przyrodą. Mężczyźni potrafią funkcjonować w „świecie snu”, który przypomina czas snu Aborygenów. Nowe doświadczenia i umiejętności są poprzez „śniących” przekazywane reszcie społeczności.
Aka[edytuj]
Planeta zamieszkana przez rasę ludzką w powieści Opowiadanie świata.
Aka po pierwszym kontakcie z cywilizacjami Ekumeny została pozostawiona sama sobie. Niemniej ziarno, posiane przez gości, zakiełkowało: Akanie postanowili za wszelką cenę dogonić przybyszów z kosmosu. Wymyślono ideę Marszu Do Gwiazd, który zakładał porzucenie starej, kontemplacyjnej cywilizacji i budowę nowej – zaawansowanej technologicznie. Proces się powiódł, ale ceną była utrata tożsamości. Po wielu latach na Akę wracają przedstawiciele Ekumeny, by poszukać resztek starej, zakazanej kultury.
Cywilizacja Aki w dużym stopniu przypomina Chiny z drugiej połowy XX wieku. Stara kultura akańska podobna jest do buddyzmu i taoizmu, a Marsz Do Gwiazd to odbicie polityki wielkiego skoku i rewolucji kulturalnej.
Anarres[edytuj]
Planeta z powieści Wydziedziczeni Ursuli Le Guin; mniejsza z bliźniaczych planet w układzie Tau Ceti.
Jest to świat o przewadze lądów, posiadający jedynie dwa duże morza[4]. Ma klimat suchy, jałowe pustynie pokrywają większość obszarów wewnątrz lądów. Bogata w surowce naturalne, głównie w metale ciężkie[5].
Anarres została skolonizowana w pierwszym okresie osadnictwa ludzkiego, trwało to jednak krótko - większość osadników osiedliła się na żyznej, większej, posiadającej bardziej sprzyjające warunki Urras. Planeta została ponownie zasiedlona przez dużą grupę separatystów-rewolucjonistów, wyznawców Odonianizmu - filozofii przypominającej anarchizm, stworzonej przez Laię Odo. Na mocy umowy z rządami Urras rewolucjoniści dostali mniejszą z planet na własność.
Społeczeństwo Anarres żyje w egalitarnym, utopijnym ustroju oscylującym między anarchizmem a socjalizmem. Rozproszone skupiska ludzkie zarządzane są przez komitety rewolucyjne, jedynie w Abbenay, stolicy planety, znajduje się kilka centralnych urzędów / organizacji. Tam też znajduje się jedyny port kosmiczny, wykorzystywany do handlu z Urrasyjczykami.
Gethen[edytuj]
Zamieszkana planeta z powieści Lewa ręka ciemności. Charakteryzuje się nadzwyczaj ostrym, zimnym klimatem, dlatego przez inne społeczności Ekumeny bywa określona mianem Zimy. Ludzie są jedynym dużym zwierzęciem, zdolnym do przeżycia w tym klimacie[6].
Dzieli się na półkulę lądową, której tereny zajmuje królestwo Karhid i parademokratyczna Wspólnota Orgoreynu, o ustroju przypominającym państwo totalitarne oraz półkulę morską, gdzie znajdują się Perunter, Sith i Archipelag[7].
Gethen zamieszkują ludzka rasa hermafrodytów, przez większość czasu pozostających bezpłciowymi, jedynie w okresie godowym, tzw. kemmerze ujawniających drugorzędowe cechy płciowe i sprzyjającym prokreacji[8]. Istnieje teoria, że Getheńczycy są wynikiem eksperymentu prowadzonego w zamierzchłej przeszłości przez Hainów[1].
Pierwszym mobilem Ekumeny na Gethen był Genly Ai, który prowadził najpierw rozmowy z Karhidyjczykami, a następnie z Orgotami[9].
Rokanan[edytuj]
W powieści Świat Rocannona, planeta w układzie Fomalhaut II, zamieszkana przez rasę ludzką. Mieszkańcami są trzy gatunki inteligentnych humanoidów – Gdemiar – posługująca się technologią rasa górników; Fiia – „leśni ludzie” tworzący telepatycznie połączone małe społeczności oraz Liuar – podzielona na dwie pseudorasy rycerska kultura o strukturze feudalnej[10].
Nazwa świata pochodzi od nazwiska Rocannona, terrańskiego ksenoetnografa, który badał tę planetę i jej ludy, osiedlając się wśród Liuarów. W czasie gdy Rocannon przebywał na planecie, stała się ona bazą wypadową dla zwalczających Ligę Wszystkich Światów buntowników z Faradaya. Jego interwencja doprowadziła do zagłady powstańczych oddziałów i ocalenia planety i jej mieszkańców. Na jego cześć świat został nazwany Rokananem, gdyż tak jego nazwisko wymawiali mieszkańcy planety[11].
Na planecie Rokanan inni członkowie Ligi poznali dar telepatii.
Urras[edytuj]
Planeta z powieści Wydziedziczeni; większa z bliźniaczych planet w układzie Tau Ceti.
Jest to duży, zróżnicowany geograficznie świat o przewadze oceanów. Obszar lądów podzielony jest pomiędzy kilka dużych i średnich państw[12]. Lądy bogate są w zróżnicowaną faunę i florę[13].
Planeta Urras stała się głównym ośrodkiem kolonizacji Tau Ceti ze względu na dużo bardziej sprzyjające warunki od swojej młodszej siostry. Podzielona została między silne związki polityczne o strukturze państwowej. Dominującym ustrojem jest kapitalizm, a społeczeństwo ma strukturę podobną do kastowej[13]. Rządy urrasyjskie czerpią ogromne korzyści z handlu z Anarres, korzystając z bogatych tam złóż surowców, wymieniając je na produkty specjalistyczne.
Urras jest pierwszą planetą ceteńską, na której pojawiają się ambasadorzy z Hain i Ziemi.
Werel[edytuj]
Planeta pojawiająca się w książce Cztery drogi ku przebaczeniu oraz opowiadaniu Dawna Muzyka i niewolnica. W starożytności została skolonizowana przez ludzi z Hain. Najprawdopodobniej nie występowały na niej endemiczne gatunki zwierząt – wszystkie istoty przywieziono z Hain, podobnie jak część gatunków roślin. Została zdominowana przez Voe Deo – rzutką, agresywną czarnoskórą rasę, która zdominowała ludzi z północy o jaśniejsze skórze. Voe Deo rozwinęli społeczeństwo kapitalistyczne, oparte na niewolnictwie, które przetrwało ok. 3000 lat. Wymienione wyżej utwory literackie opowiadają o upadku tego społeczeństwa.
Nie powinna być mylona z planetą o tej samej nazwie pojawiającą się w powieściach Planeta wygnania i Miasto złudzeń tej samej autorki. Zdublowanie nazwy, jak przyznaje sama Le Guin we wstępie do zbioru Urodziny świata było omyłkowe.
Werel (Alterra)[edytuj]
W powieści Planeta wygnania, planeta zamieszkana przez rasę ludzką – potomków pierwszych osadników Ligi Wszystkich Światów, którzy w miarę upływu czasu utracili kontakt ze swoim światem macierzystym, popadli we wtórne zacofanie technologiczne (spowodowane embargiem kulturowym) i zaczęli krzyżować się z lokalnym gatunkiem inteligentnym. Istnieje podejrzenie, że Haińczycy skolonizowali planetę dwukrotnie, w dużym odstępie czasu[2].
Nazywana czasem Alterrą[14], krąży wokół Gammy Smoka. Nie należy ją mylić z planetą Werel, która występuje w opowiadaniach z tomu Cztery drogi ku przebaczeniu oraz opowiadaniu Dawna Muzyka i niewolnica[15].
Czas obiegu Werel wokół swojej gwiazdy to ok. 60 ziemskich lat, co wpływa znacząco na bieg ludzkiego życia na planecie, charakteryzującej się dość surowym klimatem.
Werel jest wspomniana w późniejszej powieści Miasto złudzeń, jako miejsce skąd przybywa główny bohater, Ramarren. Jest to prawdopodobnie jedyny ośrodek ludzki, który przetrwał wojnę z obcą rasą Shinga, będącą przyczyną upadku Ligi. Ludzie, którzy przetrwali surowe warunki Werel zaczynają odzyskiwać dawną potęgę, czego najlepszym dowodem jest wysłanie statku kosmicznego w poszukiwaniu innych ocalałych kolonii. Shinga próbują wydobyć od Ramarrena koordynaty planety, by ją zniszczyć, ale na szczęście udaje mu się zbiec[16]. Po okresie rozłąki ze światami macierzystymi i technologicznego uwstecznienia Werelianie wysyłają ponownie poselstwo na Ziemię. Należy sądzić, że te wydarzenia były początkiem drogi do odbudowy porozumienia między społecznościami ludzkimi i budowy Ekumeny[1].
Inne światy[edytuj]
Oprócz światów pojawiających się w powieściach, w uniwersum znajduje się wiele innych planet. Najważniejsze z nich to:
- Eleven-Soro – opisany w opowiadaniu Samotność (zbiór Urodziny świata) świat po upadku cywilizacji technologicznej.
- Faraday – „młoda” planeta Ligi, wspomniana w powieści Świat Rocannona jako miejsce, gdzie zaczęła się rebelia.
- Ganam (Takla) – przedstawiona w opowiadaniu Dancing to Ganam najdalsza i najbardziej odizolowana z planet skolonizowanych przez Hain
- Hain - wspominana w wielu powieściach i opowiadaniach macierzysta planeta ludzi, której mieszkańcy rozpoczęli kolonizację kosmosu, a następnie dwukrotnie tworzyli międzyplanetarne społeczności: Ligę wszystkich Światów i Ekumenę.
- Nowa Południowa Georgia – wspomniana w powieści Świat Rocannona baza Ligi na Obszar Galaktyczny 8
- O – bliska Hain planeta, opisana w opowiadaniach ze zbiorów Urodziny świata i Fisherman of the Inland Sea. Charakteryzuje się m.in. niezwykłymi, czteroosobowymi związkami partnerskimi.
- Seggri – planeta opisana w Kwestia Seggri (zbiór Urodziny świata) charakteryzująca się ekstremalną segregacją i liczebną dysharmonią płciową
Pozostałe planety, wspomniane jedynie w opowiadaniach i powieściach, ale nie odgrywające kluczowej roli, to Beldene, Chiffewar, Cime, Ensbo, Four-Taurus, Gao, Gde, Huthu, Kapetyn, Kheakh, Orint, Ollul, Prestno, S, Sheashel Haven, Ve i Uttermosts.
Przypisy[edytuj]
- ↑ 1,0 1,1 1,2 Ursula K. Le Guin: Lewa ręka ciemności. Książnica, 2007-02. ISBN 978-83-245-7932-7.
- ↑ 2,0 2,1 Ursula K. Le Guin: Planeta wygnania. Amber, 1990. ISBN 83-85079-50-5.
- ↑ Słowo „las” znaczy „świat”.
- ↑ Ursula K. Le Guin, Mapa dołączona do polskiego wydania ''Wydziedziczonych''
- ↑ Ursula K. Le Guin: Wydziedziczeni. Phantom Press, 1993. ISBN 83-7075-502-X.
- ↑ Spivack 1984 ↓, s. 47.
- ↑ Mapa Gethenu na stronie Le Guin.
- ↑ Spivack 1984 ↓, s. 48.
- ↑ Spivack 1984 ↓, s. 45-46.
- ↑ Mały Kieszonkowy Przewodnik po Istotach Rozumnych. W: Naszyjnik Semley.
- ↑ Świat Rocannona.
- ↑ Mapa dołączona do polskiego wydania Wydziedziczonych.
- ↑ 13,0 13,1 Le Guin, Ursula, Wydziedziczeni.
- ↑ Lewa ręka ciemności.
- ↑ Autorka we wstępie do zbioru Urodziny świata wyjaśnia, że zapomniała, iż wcześniej użyła tej nazwy.
- ↑ Miasto złudzeń.
Bibliografia[edytuj]
- Charlotte Spivack: Ursula K. Le Guin. Boston: Twayne Publishers, 1984. ISBN 0-8057-7393-2. (ang.)
Linki zewnętrzne[edytuj]
| ||||||||||||||||||||
This article "Lista światów Ekumeny" is from Wikipedia. The list of its authors can be seen in its historical and/or the page Edithistory:Lista światów Ekumeny.
