Syndrom Bambiego
Syndrom Bambiego (także: bambizm[3] lub bambinizm[4], ang. Bambi syndrome, niem. Bambi-Syndrom) – termin odnoszący się do emocjonalnego, wyidealizowanego, infantylnego i naiwnego stosunku do natury, zwłaszcza do świata zwierząt (szczególnie dzikich
), w konsekwencji braku rzeczywistego i obiektywnego spojrzenia na nią, stający często w kontrze do realiów cywilizacji, kultury i natury ludzkiej. Obraz kreowany już w dzieciństwie głównie przez filmy rysunkowe i inne przekazy z dziedziny kultury masowej. Pewna forma antropomorfizacji[5][6][7][8].
Pochodzenie terminu[edytuj]
Termin „syndrom Bambiego” pojawił się w latach siedemdziesiątych XX wieku. W 1993 roku został opisany przez fizyka i entuzjastę turystyki Rainera Braemer[6][9].
Nazwa nawiązuje bezpośrednio do Disney’owskiego filmu animowanego z 1942 roku o tytułowym jelonku Bambim, będącego luźną adaptacją powieści z 1923 roku Bambi: Opowieść leśna austriackiego pisarza Feliksa Saltena, którego premiera skutkowała dwukrotnym zmniejszeniem liczby polowań
na jelenie w Stanach Zjednoczonych[2][9][10][11].
Opis[edytuj]
Osoby z syndromem Bambiego postrzegają przyrodę jako coś wyłącznie pięknego, czystego i dobrego, świadomie bądź nieświadomie ją umoralniając, nie dostrzegając ciemnych — często brutalnych — jej aspektów lub ignorując je, oraz uczłowieczając w sposób pozytywny — nadając jej jedynie dobre i ludzkie cechy. Same zaś zwierzęta przedstawiane są jako bezbronne i niewinne stworzenia, niezdolne do okrucieństwa. Jednocześnie odmiennie i przeciwstawnie potrafi być postrzegany sam gatunek ludzki, który jest demonizowany lub dehumanizowany, a więc widziany wyłącznie jako swego rodzaju reprezentant sił złowrogich i osobliwych — obcy twór spoza świata natury, który ją tylko zaburza i najeżdża[1][5][6][12][13].
Zjawisko jest na stałe zakorzenione w cywilizacji zachodniej i dotyczy zwłaszcza ludności z terenów zurbanizowanych, w społeczeństwie wysoko rozwiniętym i mającym mniejszy kontakt z dziką fauną oraz florą, a wiedzę i wyobrażenie o nich czerpiącym głównie ze środków masowego przekazu niż przez pryzmat obcowania na co dzień. Dodatkowo warunkowany też czynnikami wychowawczymi i socjalizacyjnymi. Darzenie zwierząt większą empatią niż ludzi może prowadzić do różnych nieprzemyślanych i szkodliwych w skutkach postaw i zachowań (pomimo dobrych intencji, kierując się przede wszystkim subiektywnymi odczuciami, angażując się niepotrzebną ingerencję), nie tylko dla człowieka, ale również dla samego środowiska naturalnego: np. zabieranie napotkanych podrostków z lasów i łąk (t.j. koźląt saren czy młodych zajęcy), w większości przypadków gdy zwierzę nie jest przykładowo ranne czy chore i nie potrzebuje pomocy człowieka. Innym przykładem jest nieprzemyślane karmienie dzikich zwierząt pokarmem, który może się okazać dla nich szkodliwy (patrz: anielskie skrzydło[14]). Bądź samo dokarmianie, uprawiane w sposób, w którym dzikie zwierzę skojarzy człowieka z jedzeniem i niechcący się uzależni. Jeszcze inny przykładem jest odstraszanie drapieżników od ich ofiar podczas polowania[2][5][8][9][13][15][16].
Przypadek Timothy’ego Treadwella[edytuj]
Ekstremalnym przykładem infantylnego postrzegania natury może być przypadek Timothy’ego Treadwella, amerykańskiego eko-aktywisty, miłośnika zwierząt i filmowca-zapaleńca. W latach dziewięćdziesiątych co roku wyprawiał się na teren Parku Narodowego Katmai na Alasce, by obserwować i bronić tamtejsze niedźwiedzie grizli przed domniemanymi zagrożeniami. Przy okazji wypraw powstawały amatorskie filmy, które finalnie posłużyły do produkcji filmu dokumentalnego Grizzly Man w reżyserii Wernera Herzoga.
Pomimo licznych ostrzeżeń ze strony pracowników parku, by nie zakłócał życia dzikich niedźwiedzi (żeby nazbyt się nie zbliżał i ich nie dotykał, de facto je oswajając), Timothy kierując się swoją obsesyjną miłością do tych zwierząt i przekonaniem o możliwości harmonijnej koegzystencji, dalej się angażował w ich życie, twierdząc że wytworzył z nimi wyjątkową więź, jednocześnie zdając sobie sprawę z ryzyka swoich postępowań i godząc się na ewentualne tragiczne konsekwencje. 5 października 2003 roku został zaatakowany, rozszarpany i częściowo zjedzony, razem z jego ówczesną konkubiną, Amy Huguenard, przez jednego z tamtejszych niedźwiedzi. Zdarzenie zostało zarejestrowane dźwiękowo przez włączoną w trakcie ataku kamerę. Z uwagi na fakt ataku na człowieka i posmakowania ludzkiego mięsa, zwierzę musiało zostać zastrzelone — przez co Timothy sam stał się przykładem negatywnej ingerencji człowieka w naturę[5][17][18].
Przypisy[edytuj]
- ↑ 1,0 1,1 Brämer 1999 ↓.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 Radosław Nawrot: Co to jest bambinizm? Disney zmienił nasze postrzeganie przyrody (pol.). Interia, zielona.interia.pl, 24 marca 2024. [dostęp 2024-03-24].
- ↑ bambizm. wsjp.pl.
- ↑ bambinizm. wsjp.pl.
- ↑ 5,0 5,1 5,2 5,3 Karolina Wojtaś: Bambinizm – co to jest? Przyczyny, objawy, czy syndrom Bambiego to choroba? (pol.). wylecz.to, 13 czerwca 2024. [dostęp 2024-06-13].
- ↑ 6,0 6,1 6,2 Gaba Kopyto: Czym jest syndrom Bambiego i jakie są jego konsekwencje? (pol.). Dzień dobry TVN, 8 października 2019. [dostęp 2019-10-08].
- ↑ Syndrom Bambi (pol.). Dziennik Zachodni.
- ↑ 8,0 8,1 Walter E. Howard. Morality in livestock production important. „Journal of Equine Veterinary Science”. 15 (6), s. 256, czerwiec 1995. DOI: 10.1016/S0737-0806(07)80489-8 (ang.).
- ↑ 9,0 9,1 9,2 Janina Mękarska. Błędy poznawcze związane z szowinizmem gatunkowym oraz odmawianie teorii umysłu zwierzętom innym niż ludzie. „Analiza i Egzystencja”, s. 116, 2024. Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego. DOI: 10.18276/aie.2024.67-05. ISSN 2300-7621 (pol.).
- ↑ Karolina Kraushar: Nie tylko kompleks Piotrusia Pana. W psychologii znalazło się także miejsce dla syndromu Bambiego (pol.). g.pl, 30 marca 2024. [dostęp 2024-03-30].
- ↑ Lutts 1992 ↓.
- ↑ Christoph Drösser: Bambi-Syndrom (niem.). Die Zeit, 15 maja 2007. [dostęp 2012-12-29].
- ↑ 13,0 13,1 Łukasz Sakowski, „Kotełek tęsknił za paniusią”. Nadawanie ludzkich cech zwierzętom jest niebezpieczne, Holistic News, 30 września 2024 [dostęp 2024-09-30] (pol.).
- ↑ City of Spokane news (ang.). W: Here’s Another Good Reason Not To Feed Bread To Ducks In Spokane Park Ponds. [on-line]. [dostęp 2016-02-26].
- ↑ Iwona Konarska: Bambinizm skręcił w nieodpowiednim kierunku (pol.). InfoWet.pl, 15 luty 2024. [dostęp 2024-02-15].
- ↑ Cartmill 1995 ↓.
- ↑ Larys Lubowicki: Ludzka Perspektywa Widzenia Zwierząt (pol.). academia.edu, 2020. [zarchiwizowane z tego adresu].
- ↑ Nick Jans: The Grizzly Maze: Timothy Treadwell's Fatal Obsession with Alaskan Bears. Nowy Jork: Penguin Group, 2005. ISBN 0-525-94886-4. (ang.)
Bibliografia[edytuj]
- Rainer Brämer: Das Bambi-Syndrom: vorläufige Befunde zur jugendlichen Naturentfremdung. Inst. für Erziehungswiss. der Univ. Marburg, 1999, s. 16. (niem.)
- Matt Cartmill: Das Bambi-Syndrom: Jagdleidenschaft und Misanthropie in der Kulturgeschichte. Hamburg: Rowohlt-Taschenbuch-Verlag, 1995, s. 385. ISBN 978-3-499-55566-4. (niem.)
- Ralph H. Lutts: The Trouble with Bambi: Walt Disney’s Bambi and the American Vision of Nature. Wyd. 4. T. 36. Forest and Conservation History, 1992, s. 160-171. DOI: 10.2307/3983677. (ang.)
- Zabel, L. K. J. Nature Experience and Perception of Nature in Peruvian School Students: Closer to Nature, but still far away? (ang.). Strand 9 Environmental, health and outdoor science education, 207.
- A. Waller Hastings. (1996). Bambi and the Hunting Ethos. Journal of Popular Film and Television (ang.), 24 (2), 53-59.
Linki zewnętrzne[edytuj]
- Jak działa syndrom Bambiego? w serwisie YouTube
- Brämer, Rainer (2003): Bambi-Syndrom kontra Nachhaltigkeit? - Neue Befunde zur jugendlichen Naturentfremdung (niem.).
- Das Bambi-Syndrom - Adbenskalender 14, 2022 w serwisie YouTube
This article "Syndrom Bambiego" is from Wikipedia. The list of its authors can be seen in its historical and/or the page Edithistory:Syndrom Bambiego.
