Teatr w Zakopanem

Historia zakopiańskich teatrów zaczyna się w połowie XIX wieku i wiąże się z zainteresowaniem walorami wypoczynkowymi i uzdrowiskowymi tego rejonu. Pierwsze, amatorskie zespoły tworzyli sami letnicy. Na pierwsze przedstawienie wybrano sztukę Aleksandra Fredry Dwie Blizny. Spektakl odbył się 22 sierpnia 1885 w sali Dworca Tatrzańskiego^[1]. W 1892 odbyło się przedstawienie z udziałem artystów zawodowych, coraz częściej przyjeżdżających indywidualnie albo z całym zespołem teatralnym. Były to jednak teatry sezonowe (letnie). W Zakopanem występowała Helena Modrzejewska w 1882 i 1902 r. Pierwsza stała scena amatorska powstała w 1900 z inicjatywy Towarzystwa Teatralnego działającego w ramach Związku Przyjaciół Zakopanego. Pierwszym kierownikiem był Wincenty Tyszkiewicz, a później Aleksander Zelwerowicz. Rozwiązanie Związku Przyjaciół Zakopanego (w 1904) było bezpośrednią przyczyną rozwiązania sceny amatorskiej (w 1905). Jednak to nie był koniec działalności teatralnej. Aleksander Zelwerowicz jeszcze w 1904 doprowadził do powstania sezonowego teatru zawodowego, w którym występowało wielu wybitnych polskich aktorów (częstym gościem sceny były zespoły kierowane przez: Adama Müllera, Tadeusza Pilarskiego, Edmunda Rygiera czy Stefana Czajkowskiego). Na deskach sceny występowali: Antonina Hoffman, Irena i Ludwik Solscy, Karol Adwentowicz. Czasem odbywały się także przedstawienia zespołów mieszanych – złożonych z aktorów zawodowych i amatorów. Krótko przed I wojną światową powstała mieszana scena kierowana przez Dantego Baranowskiego. W 1919 w Zakopanem działał zespół kierowany przez Marię Curusiównę, przekształcony w Teatr Regionalny im. Władysława Orkana (od 1933 kierowany przez Helenę i Jerzego Rytarda). W 1925 utworzono Teatr Formistyczny. Ponadto do Zakopanego nadal przyjeżdżały zespoły teatralne np. Reduta kierowana przez Juliusza Osterwę.

Początkowo miejscem wystawiania sztuk było kasyno Towarzystwa Tatrzańskiego (w budynku Dworca Tatrzańskiego), a od 1903 w hotelowych salach Morskiego Oka i w Hotelu Turystów. Występy odbywały się również w zakładach leczniczych, pensjonatach, sanatoriach. Po II wojnie światowej odbywały się w Miejskim Domu Kultury, klubie MPiK oraz budynku Związku Podhalan. W Zakopanem działał (od 1948) amatorski zespół założony przez Ludwika Morstina przy Towarzystwie Miłośników Teatru im. Heleny Modrzejewskiej. Nadal gościły tu zawodowe zespoły teatralne, najczęściej z Krakowa i Tarnowa. W 1985 założono Teatr im. Stanisława Ignacego Witkiewicza.