Yotsuya-kaidan. Opowieść o duchu z Yotsui
Yotsuya Kaidan – Opowieść o duchu z Yotsui – książka o tematyce grozy napisana przez Jamesa S. de Benneville. Jest to jedna z wielu wersji najsłynniejszej japońskiej opowieści Yotsuya-kaidan, która oparta jest na XVII-wiecznej legendzie o mściwym duchu o imieniu O'Iwa. Była to jedna z historii niesamowitych (kaidan), które chętnie opowiadano przy zabawie nazywanej hyaku-monogatari, czyli opowieści przy stu knotkach. Gra polegała na tym, iż grupa osób zamykała się po zmroku w pokoju i opowiadała sobie historie o duchach, demonach itp. gasząc świecę po skończeniu każdej historii, co sprawiało, że w pokoju robiło się coraz mroczniej i straszniej.
| ||
 Duch O'Iwy drzeworyt Katsushiki Hokusaia | ||
| Autor | James S. de Bennevile | |
| Tematyka | XVII-wieczna japońska legenda o duchu | |
| Typ utworu | powieść grozy | |
| Data powstania | 4 lipca 1916 | |
| Wydanie oryginalne | ||
| Język | angielski | |
| Pierwsze wydanie polskie | ||
| Data wydania polskiego | grudzień 2009 | |
| Wydawca | Wydawnictwo Kirin | |
| Przekład | Adrianna Wosińska | |
Legenda[edytuj]
Wielce prawdopodobne jest, iż legenda oparta jest na autentycznej osobie. O'Iwa z rodu Tamiya (1688-1710) mogła paść ofiarą spisku uknutego przeciw niej przez jej męża i jego towarzyszy, a następnie popełnić samobójstwo poprzysięgając zemstę. Inne źródła zaś twierdzą, iż dama O'Iwa była tak naprawdę w szczęśliwym związku, a do historii zostało zapożyczone tylko jej imię. Jednakże w 1717 roku w Yotsui wzniesiono jej kapliczkę o nazwie O'Iwa Inari, by uśmierzyć gniew ducha. Japońskie historie o duchach różnią się od tych o amerykańskim pochodzeniu tym, że zjawa nie zabija samodzielnie swoich ofiar. Cierpią one z powodu własnych majaków powodowanych wyrzutami sumienia i wyobraźnią. Dusza staje się bakemono w większości przypadków wskutek wypowiedzenia klątwy przez osobę całkowicie skoncentrowaną na swoim nieszczęściu lub gniewie w ostatnich chwilach życia, tak jak i w przypadku tej historii.
Fabuła[edytuj]
Akcja ma miejsce w okresie Edo na przełomie XVII/XVIII wieku w Yotsui, dzielnicy współczesnego Tokio. Dōshinowi (funkcja przypominająca dzisiejszego policjanta) Matazaemonowi urodziła się córka O'Mina o paskudnej urodzie. Miała płaską twarz przypominającą talerz, pulchne i niezgrabne nogi, wklęsły biust oraz skórę pokrytą czarnymi plamami po ospie. Ta choroba odebrała jej również oko, pozostawiając na jej twarzy ziejącą czernią dziurę. O'Mino zakochała się w służącym Densuke. Mimo iż była to miłość nieodwzajemniona, wkrótce dziewczyna zaszła w ciążę, a następnie zmarła przy porodzie córki O'Iwy, tak samo brzydkiej jak ona. Mimo dobrego serca przezywana była tak, jak i matka – obake, czyli demon. 26 lat po tym stary już Matazaemon przed śmiercią dbał jedynie o zapewnienie wnuczce odpowiedniego męża, wraz z którym odziedziczyłaby majątek. Yamada Chōbei, pośrednik w sprawach damsko-męskich dostał za zadanie zeswatanie brzyduli. Udało mu się namówić wróżbiarza z Asakusy, Kazumę, któremu spodobała się wizja bogactwa. Iemon, bo tak naprawdę miał na imię chłopak, mimo obrzydzenia wziął O'Iwę za żonę. Wkrótce do jego życia powróciła jego stara miłość – O'Hana, czego dalekosiężnym skutkiem było uknucie spisku przeciw żonie wspólnie z naczelnikiem Yotsui (Kaibą) oraz samurajem (Kibeiem). Niewierny mąż znęcał się nad O'Iwą poprzez bicie i upokarzanie. Zdołał ją także przekonać, iż stracił cały ich majątek przez hazard. Dobrotliwą kobietę Chōbei sprzedał wkrótce w drodze oszustwa do zamtuzu na resztę życia. Gdy O'Iwa dowiedziała się prawdy o spisku przeklęła wszystkich, którzy brali w nim udział, na siedem wcieleń i poprzysięgła zemstę, po czym rzuciła się w wody kanału. Jako straszne onryō powróciła terroryzując Yotsui, by nękać swoich prześladowców zgodnie z obietnicą. W fabułę wplecione są różne aspekty japońskiej kultury z okresu Edo, np. mentalność społeczeństwa, oczekiwane postawy w zależności od płci i pozycji, postacie i rytuały historyczne, a nawet stosowane tortury.
Polskie tłumaczenie[edytuj]
Do Polski historię wprowadziło Wydawnictwo Kirin. Przekładem zajęła się Adrianna Wosińska, a opracowaniem graficznym Krzysztof Wosiński. W książce wykorzystano drzeworyty Katsushiki Hokusaia, Tsukioki Yoshitoshiego i Utagawy Kuniyoshiego. Wydane zostało po raz pierwszy w Toruniu w grudniu 2009 roku.
Kultura[edytuj]
Najsłynniejsza legenda grozy obecna jest powszechnie w japońskiej kulturze. Książka w większości bazuje na opowieści Yotsuya Kaidan, gawędziarza Shunkinteia Ryuō, ale zapożycza także z utworów takich jak:O'Iwa Inari Yūrei Momogawy Jakuena, Yotsuya Kaidan Shinsaia Tōyō oraz ze sztuki Tsurui Namboku. Sama legenda doczekała się kilkudziesięciu adaptacji filmowych. Był na niej także wzorowany onryō z filmu The Ring: Krąg i analogicznie z filmu The Ring (film 2002). Sztuka napisana przez Namboku Tsuruyę IV i wydana po raz pierwszy w 1825 roku to jedna z najsłynniejszych japońskich sztuk teatralnych. Choć opowiada również o motywie zemsty ducha zdradzonej i skrzywdzonej kobiety na mężu, to szczegóły i okoliczności są zupełnie inne. Opowieść z książki jest bliższa oryginałowi, gdyż sztuka została zmodyfikowana na potrzeby teatru kabuki.
Bohaterowie[edytuj]
Bohaterowie pierwszoplanowi[edytuj]
- O'Iwa
- Iemon
Bohaterowie drugoplanowi[edytuj]
- O'Hana
- Chōbei
- O'Mino
- Densuke
- Kibei
- Kaiba
Rozdziały[edytuj]
- Od tłumacza
- Przedmowa
- Wstęp do pierwszego wydania
- Rozdział I: O'Mino i Densuke
- Rozdział II: Kawai-san z Kanda-ku
- Rozdział III: Takahashi Daihachirō
- Rozdział IV: O'Iwa przychodzi na świat
- Rozdział V: Sprawa Shiba Kiridōshi
- Rozdział VI: Swaty
- Rozdział VII: Iemon
- Rozdział VIII: Starzy znajomi
- Rozdział IX: Miłosne więzy
- Rozdział X: Spisek przeciwko O'Iwie
- Rozdział XI: Spisku ciąg dalszy
- Rozdział XII: Zemsta Kaiby
- Rozdział XIII: Yōtaka z Honjō
- Rozdział XIV: Kara
- Rozdział XV: Wieści docierają do Chōbeia
- Rozdział XVI: Wieści docierają do Kaiby
- Rozdział XVII: Wieści od Kaiby
- Rozdział XVIII: W cieniu go inkyō
- Rozdział XIX: Losy Tamiyi Yoemona, Kondō Rokurobeia i mnicha Myōzena
- Rozdział XX: Kibei-dono
- Rozdział XXI: Sprawy duchowe
- Rozdział XXII: Ceremonie żałobne za O'Iwę
- Rozdział XXIII: Ścieżki umarłych
Bibliografia[edytuj]
- Yotsuya Kaidan - Opowieść o duchu z Yotsui James S. de Benneville, Wydawnictwo Kirin
This article "Yotsuya-kaidan. Opowieść o duchu z Yotsui" is from Wikipedia. The list of its authors can be seen in its historical and/or the page Edithistory:Yotsuya-kaidan. Opowieść o duchu z Yotsui.
