Antyszczepionkowcy
 |
Ten artykuł opisuje teorie, metody lub czynności niezgodne ze współczesną wiedzą medyczną. |
 |
Zasugerowano, aby zintegrować ten artykuł z artykułem Kontrowersja szczepionkowa.
|
Antyszczepionkowcy – potoczne określenie osób podważających sens i skuteczność szczepień. W krajach, gdzie istnieje obowiązek szczepień, opowiadają się za jego ograniczeniem lub zniesieniem. W kontrowersji szczepionkowej opowiadają się po stronie głoszącej, że szczepionki są szkodliwe dla zdrowia[1].
Istnieje przytłaczający konsensus naukowy, że szczepionki są ogólnie bezpieczne i skuteczne[2][3][4]. Niechęć do szczepienia często skutkuje wybuchami epidemii i zgonami z powodu chorób, którym można zapobiegać poprzez szczepienia[2][3][4]. Dlatego Światowa Organizacja Zdrowia określa niezdecydowanie się na szczepienia jako jedno z dziesięciu największych globalnych zagrożeń dla zdrowia[5]. Postawa antyszczepionkowa jest często powiązana z nagłośnieniem publicznych debat wokół kwestii medycznych, etycznych i prawnych związanych ze szczepionkami. Niechęć do szczepienia wynika z wielu czynników, w tym nieufności do szczepionki i/lub dostawcy opieki zdrowotnej (ta postawa jest często powiązana z teoriami spiskowymi), braku zrozumienia (osoba nie widzi potrzeby szczepionki lub nie dostrzega wartości szczepionki) oraz braku dogodności (gdy dostęp do szczepionek jest utrudniony bądź kosztowny)[6].
Historia[edytuj]
Początki postaw antyszczepionkowych datują się na XIX wiek, kiedy Edward Jenner udowodnił, że przejście krowianki może uchronić od zarażenia się ospą prawdziwą. Choroba ta w 30% przypadków kończyła się śmiercią, a u większości osób, które przeżyły, pozostawiała trwałe blizny, ubytki tkanek, u niektórych ślepotę. Mimo tego wiele osób już wtedy krytykowało stosowanie szczepionek. Jednym z krytyków szczepień był np. Alfred Russel Wallace, współodkrywca zjawiska doboru naturalnego. Między 1840 a 1853 w Wielkiej Brytanii wprowadzono kilka aktów prawnych nakładających na obywateli obowiązek szczepienia na ospę prawdziwą oraz kary za nieszczepienie. Niektórzy krytycy uznali to za naruszenie ich wolności[7]. W czasach współczesnych nastroje antyszczepionkowe wzmogły się w połowie lat 70. XX wieku, kiedy narosły kontrowersje wokół szczepionki DTP, która u 36 dzieci miała rzekomo spowodować problemy neurologiczne. W 1974 w Wielkiej Brytanii utworzono Association of Parents of Vaccine Damaged Children, które odegrało ważną rolę w przykuwaniu uwagi do kontrowersji wokół szczepionki DTP. W wyniku tego do 1977 wyszczepialność dzieci spadła z 77% do 33%. Niedługo potem nadeszły 3 epidemie krztuśca z ponad 100 tys. przypadków zachorowań, z czego 36 dzieci zmarło. W USA nastroje antyszczepionkowe przybrały na sile w 1982, kiedy nagrodę Emmy dostał film DTP: Vaccination Roulette, w którym wiązano szczepionkę DTP (dokładniej komponent krztuścowy) z uszkodzeniami mózgu, drgawkami i cofaniem się w rozwoju. W 1996 Nelson Mandela rozpoczął kampanię Kick Polio Out of Africa; na tamten rok zaplanowano zaszczepienie 50 milionów dzieci. Kampania zakończyła się pomyślnie; liczba przypadków polio spadła z 350 tys. przypadków na całym świecie do niecałych 500 w 2001. W 2003 polityczni i religijni przywódcy w Nigerii rozpoczęli bojkot kampanii. W większości stanów trwał on krótko, jednak w Kano (północna Nigeria) utrzymał się przez 11 miesięcy. Wskutek tego polio dotarło do 15 krajów, w których zdążono już ogłosić całkowitą eradykację tej choroby[7].
W 1998 Andrew Wakefield opublikował artykuł dotyczący rzekomego związku szczepionki MMR z autyzmem[8]. Artykuł i badania okazały się oszustwem, a sam Wakefield stracił prawo do wykonywania zawodu lekarza (zob. bezpieczeństwo szczepień – autyzm).
Postawa antyszczepionkowa a dezinformacja[edytuj]
Wokół szczepień narosły liczne teorie spiskowe. Zdaniem ich zwolenników koncerny farmaceutyczne i rządy ukrywają dane dotyczące szczepień, by zrealizować swoje plany. Według najpopularniejszych teorii spiskowych koncerny mają płacić badaczom, by ci fałszowali badania i polepszali statystyki na temat wydajności szczepień. Teorie spiskowe związane ze szczepieniami oddają niechęć i nieufność wobec badań naukowych dotyczących wydajności i bezpieczeństwa szczepionek. Często ich wyznawcy z podobnych pobudek wierzą także w inne teorie konspiracyjne, np. zaprzeczając globalnemu ociepleniu (denializm globalnego ocieplenia)[8]. Ogólnie wiara w jedną teorię spiskową zwiększa tendencję do przyjmowania innych teorii spiskowych, co psychologia opisuje jako monologiczny system przekonań bądź ogólną orientację spiskową[9]. Rodzice, którzy rozważają zaszczepienie dziecka, nierzadko szukają informacji w internecie; niekiedy najwyżej pozycjonowane są artykuły promujące antyszczepionkowe teorie spiskowe[8]. Według badań przyczyny, dla których rodzice szczepią dzieci lub nie, są złożone i wielowymiarowe. Ruch antyszczepionkowy sięga swą historią początku istnienia szczepień i, zdaniem badaczy, nie dojdzie do jego zniknięcia. Dzięki internetowi przybrał na sile, a jego postulaty docierają do większej liczby osób[7], co powoduje spadek wyszczepialności[8].
W okresie od lipca 2014 do września 2017 naukowcy zbadali losową próbkę 1,8 miliona tweetów, badanie miało na celu poprawę komunikacji pracowników publicznej służby zdrowia w mediach społecznościowych[10]. Zamiast tego naukowcy odkryli, że problematyka zdrowia publicznego jest celem tego, co badanie opisuje jako „próby rozpowszechnienia dezinformacji przez obce mocarstwa”[10]. 93 procent wiadomości o szczepieniach opublikowanych na Twitterze w latach 2014–2017 pochodziło ze złośliwych kont, w tym kont prowadzonych przez rosyjskie trolle[10]. Według badań dezinformacja była prowadzona poprzez komunikaty pro, jak również antyszczepionkowe – w celu zmylenia odbiorcy oraz podważenia faktów i wiarygodności instytucji publicznych[10]. Mark Dredze, jeden z naukowców którzy przeprowadzili badania, stwierdził, że trolle grały na obie strony, aby „zniszczyć publiczne zaufanie do szczepień, narażając wszystkich na ryzyko chorób zakaźnych”[10].
Antyszczepionkowcy w Polsce[edytuj]
Na przestrzeni lat 2010–2019 liczba uchyleń od szczepień obowiązkowych w Polsce zwiększyła się ponad czternastokrotnie – z 3437 w 2010 do 48 609 w 2019. W okresie od 1 stycznia do 30 października 2020 odnotowano 50 088 uchyleń[11].
Z analiz przeprowadzonych przez Najwyższą Izbę Kontroli przeprowadzonych w 2017 wynika, że najczęściej odmawiano szczepień w województwie pomorskim i śląskim, natomiast najrzadziej w podkarpackim, podlaskim i świętokrzyskim[12].
Interesy antyszczepionkowców w Sejmie RP reprezentuje powstały w lutym 2016 Parlamentarny Zespół ds. Bezpieczeństwa Programu Szczepień Ochronnych Dzieci i Dorosłych stawiający sobie za cel m.in. krzewienie „rzetelnej wiedzy o szczepieniach”. Do składu Zespołu weszli posłowie: Piotr Liroy-Marzec (przewodniczący), Paweł Skutecki (wiceprzewodniczący), Wojciech Bakun (sekretarz), Jarosław Porwich, Robert Winnicki, Jerzy Kozłowski (zrezygnował 17 października 2017) i Stefan Romecki (zrezygnował 25 lipca 2018)[13]. Zespół współpracuje ze Stowarzyszeniem „STOP NOP”[14].
Postulaty antyszczepionkowców poparł w 2017 Patryk Jaki[15]. Ze stanowiska tego wycofał się w październiku 2018[16].
W lipcu 2018 wpłynął do Sejmu RP obywatelski projekt ustawy znoszącej obowiązek szczepień, przygotowany przez Komitet Obywatelskiej Inicjatywy Ustawodawczej „STOP NOP”. Został on poparty przez 120 tys. osób[17]. Projekt został odrzucony przez sejm w listopadzie 2018 roku[18].
Reakcje[edytuj]
Patrz Kontrowersja szczepionkowa#Reakcje
Zobacz też[edytuj]
Przypisy[edytuj]
- ↑ A. K. Marchewka, A. Majewska, G. Młynarczyk. Działalność ruchu antyszczepionkowego, rola środków masowego komunikowania oraz wpływ poglądów religijnych na postawę wobec szczepień ochronnych. „Postępy Mikrobiologi”. 54 (2/2015), s. 95–102, 2015. Polskie Towarzystwo Mikrobiologów. ISSN 2545-3149.
- ↑ 2,0 2,1
Robert M Wolfe, Lisa K Sharp, Anti-vaccinationists past and present, „BMJ : British Medical Journal”, 325 (7361), 2002, s. 430–432, ISSN 0959-8138, PMID: 12193361, PMCID: PMC1123944 [dostęp 2021-09-12].
- ↑ 3,0 3,1 Gregory A. Poland, Robert M. Jacobson, The Age-Old Struggle against the Antivaccinationists, 12 stycznia 2011, DOI: 10.1056/nejmp1010594 [dostęp 2021-09-12] (ang.).
- ↑ 4,0 4,1 Understanding those who do not understand: a brief review of the anti-vaccine movement, „Vaccine”, 19 (17-19), 2001, s. 2440–2445, DOI: 10.1016/S0264-410X(00)00469-2, ISSN 0264-410X [dostęp 2021-09-12] (ang.).
- ↑ Ten threats to global health in 2019, web.archive.org, 27 czerwca 2019 [dostęp 2021-09-12] [zarchiwizowane z adresu 2019-06-27].
- ↑ Understanding vaccine hesitancy around vaccines and vaccination from a global perspective: A systematic review of published literature, 2007–2012, „Vaccine”, 32 (19), 2014, s. 2150–2159, DOI: 10.1016/j.vaccine.2014.01.081, ISSN 0264-410X [dostęp 2021-09-12] (ang.).
- ↑ 7,0 7,1 7,2 Eve Dubé, Maryline Vivion, Noni E. MacDonald, Vaccine hesitancy, vaccine refusal and the anti-vaccine movement: influence, impact and implications, „Expert Review of Vaccines”, 14 (1), 2015, s. 99–117, DOI: 10.1586/14760584.2015.964212, PMID: 25373435.
- ↑ 8,0 8,1 8,2 8,3 Daniel Jolley, Karen M. Douglas, The effects of anti-vaccine conspiracy theories on vaccination intentions, „PLOS ONE”, 9 (2), 2014, e89177, DOI: 10.1371/journal.pone.0089177, PMID: 24586574, PMCID: PMC3930676.
- ↑ Monika Grzesiak-Feldman: Psychologia myślenia spiskowego. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 2016, s. 35–42. ISBN 978-83-235-2207-2.
- ↑ 10,0 10,1 10,2 10,3 10,4 David A. Broniatowski i inni, Weaponized Health Communication: Twitter Bots and Russian Trolls Amplify the Vaccine Debate, „American Journal of Public Health”, 108 (10), 2018, s. 1378–1384, DOI: 10.2105/AJPH.2018.304567, PMID: 30138075, PMCID: PMC6137759 (ang.).
- ↑ Jaka jest liczba uchyleń dotyczących szczepień obowiązkowych?. szczepienia.pzh.gov.pl. [dostęp 2021-08-05].
- ↑ Anna Salińska: Najrzadziej odmawiamy szczepień. Ale liczba nieszczepionych dzieci szybko rośnie. [dostęp 2019-03-23].
- ↑ Parlamentarny Zespół ds. Bezpieczeństwa Programu Szczepień Ochronnych Dzieci i Dorosłych, sejm.gov.pl [dostęp 2018-09-16].
- ↑ Małgorzata Solecka, Czterech jeźdźców proepidemicznej apokalipsy, mp.pl, 9 lutego 2016 [dostęp 2018-09-16].
- ↑ Interpelacja nr 23420 – tekst, sejm.gov.pl [dostęp 2018-11-05].
- ↑ Jaki dwa razy o szczepieniach. Rok temu przeciw „przymuszaniu”, teraz obiecuje „promocję”, tvn24.pl, 3 października 2018 [dostęp 2018-10-05].
- ↑ Kancelaria Sejmu sprawdza projekt ustawy antyszczepionkowej, mp.pl, 16 lipca 2018 [dostęp 2018-09-16].
- ↑ Rzecznik Praw Dziecka: nieszczepienie dzieci narusza ich prawa. tvn24.pl, 8 listopada 2018. [dostęp 2018-11-09].
Błąd Lua w module „Moduł:Kontrola_autorytatywna”, w linii 571: attempt to index field 'wikibase' (a nil value).
This article "Antyszczepionkowcy" is from Wikipedia. The list of its authors can be seen in its historical and/or the page Edithistory:Antyszczepionkowcy.
