Dale (Śródziemie)
| ||
| Stolica | Dale | |
| Typ państwa | monarchia | |
| Data powstania | 2590 Trzeciej Ery?, odnowienie od 2941 TE | |
| Data likwidacji | królestwo nieistniejące w latach 2770-2941 TE | |
Błąd Lua w module „Moduł:Współrzędne”, w linii 753: attempt to index field 'wikibase' (a nil value).
Dale – miasto i królestwo ze stworzonej przez J.R.R. Tolkiena mitologii Śródziemia.
Jest jednym miejsc akcji Hobbita, dawnym miastem ludzi blisko związanych z krasnoludami. Wspominają o nim również bohaterowie Władcy Pierścieni, bowiem Dale odgrywa też rolę w konflikcie między siłami dobra a zła, przedstawionym w tej powieści. Pewne na temat tego miasta informacje zawierają także Dodatki do Władcy Pierścieni.
Położenie Dale jest zaznaczone ma mapie Throra, dołączonej do Hobbita[1].
- W angielskim oryginale – Dale[2]
- Przekład Marii Skibniewskiej – Dal
- Przekład Jerzego Łozińskiego – Dale
- Przekład Marii i Cezarego Frąców – Dale
- Przekład Pauliny Braiter – Dale
Położenie[edytuj]
Miasto było położone nad Celduiną, w rozległej dolinie u południowych stoków Ereboru, między dwoma wysuniętymi ramionami tej góry. Zamieszkane było przez ludzi z obszarów Rhovanionu.
Dzieje państwa-miasta[edytuj]
Nie wiadomo kiedy dokładnie powstało, być może po 2590 roku Trzeciej Ery[3], kiedy to krasnoludowie powrócili do Ereboru. Dale stało się stolicą i głównym ośrodkiem królestwa o tej samej nazwie. Przez kolejne lata rozwijało się bardzo pomyślnie, było ważnym ośrodkiem handlowym. Swoją świetność i dobrobyt zawdzięczało przyjaźni z krasnoludami z plemienia Durina. W zamian głównie za żywność, mieszkańcy miasta otrzymywali znakomite krasnoludzkie wyroby z metalu, przede wszystkim broń. Wielu rzemieślników z Dale uczyło się tajników kunsztu od ereborskich mistrzów. Oba królestwa łączył zapewne sojusz.
Ten pomyślny okres został jednak gwałtownie przerwany, gdy w 2770 roku Trzeciej Ery smok Smaug zdobył Erebor i zniszczył królestwo krasnoludów. Wkrótce zaczął atakować Dale, zabijając mieszkańców i niszcząc miasto. W walce z bestią zginął król Girion, a resztki tamtejszej ludności uciekły na południe, do Esgaroth. W stanie kompletnej ruiny Dale pozostawało niezamieszkane przez wiele lat, aż do 2941 roku.
Odnowienie Dale przyszło po zabiciu Smauga i Bitwie Pięciu Armii. Odbudował je Bard Łucznik, potomek Giriona i zabójca smoka. Za rządów jego i jego następców, Baina i Branda, Dale odzyskało dawną świetność. Granice królestwa zaczęły sięgać daleko na wschód i południe. Odżyły również przyjazne i serdeczne kontakty z odnowionym państwem krasnoludów w Ereborze, którym władał Dáin II Żelazna Stopa.
Za rządów Branda pojawiło się zagrożenie, Easterlingowie, sojusznicy Saurona, który wysłał poselstwa z groźbami do Dale.
Podczas Wojny o Pierścień siły Władcy Ciemności zaatakowały królestwo. W wyniku bitwy o Dale samo miasto zostało zajęte, lecz większość wojowników i mieszkańców schroniła się w Ereborze. Po upadku Saurona wraz z krasnoludami wyparli oni najeźdźców.
W Czwartej Erze Dale rozkwitało, ciesząc się opieką Zjednoczonego Królestwa Arnoru i Gondoru.
Mieszkańcy[edytuj]
Ludzie zamieszkujący Dale byli spokrewnieni z mieszkańcami Esgaroth, jak i zapewne z Nortami, do których bywali zaliczani[4]. Po odnowieniu królestwa zaczęto określać ich mianem Bardanie[5], na pamiątkę Barda Łucznika.
Posługiwali się mową pokrewną językowi adûnaickiemu i podobną do westronu, jako zaś pisma używali uproszczonej odmiany cirthu[6]. Potrafili również porozumiewać się z drozdami.
Lista władców[edytuj]
Girion[edytuj]
Postać wspominana w tekście Hobbita.
Władca Dale, ostatni przed napaścią Smauga. Niewiele wiadomo o jego rządach, w każdym razie wydaje się, iż do czasu przybycia bestii upływały one w spokoju i dostatku. Monarcha zginął w walce ze Smaugiem w 2770 roku, a królestwo przestało istnieć. Przeżyła jednak jego żona, która z ich dzieckiem (zapewne synem), uciekła do Esgaroth.
Girion jest jednym znanym z imienia władcą Dale z czasów przed napaścią smoka. Jego imię być może pochodzi z języka sindarin[7].
Własnością Giriona był słynny naszyjnik wykonany z pięciuset szmaragdów. Monarcha ofiarował go krasnoludom w zamian za wykonanie dla jego najstarszego syna kolczugi, niezwykle kosztownej i wytrzymałej. Bard Łucznik, po zabiciu Smauga i otrzymaniu należnej mu części bogactw smoka, podarował ten naszyjnik Thranduilowi, w podzięce za udzieloną pomoc.
Bard I Łucznik[edytuj]
Potomek Giriona, zabójca Smauga i odnowiciel Dale.
Bain[edytuj]
Postać wspominana w tekście Drużyny Pierścienia i w Dodatkach do Władcy Pierścieni.
Bain[8] był synem Barda I. Po śmierci swego ojca w 2977 roku objął tron Dale. Panował do końca swego życia, przez trzydzieści lat, do 3007 roku. Praktycznie nic nie wiadomo o przebiegu jego rządów, zapewne upływały w spokoju. Jego następcą był Brand.
Brand[edytuj]
Postać wspominana przez bohaterów Władcy Pierścieni. Pewne informacje na jej temat znajdują się w Dodatkach do powieści.
Brand[9] był synem Baina. Na tron wstąpił w 3007 roku. Panował przez dwanaście lat. Za jego rządów królestwo sięgnęło granicami daleko na wschód i południe od Esgaroth. Utrzymywał bardzo przyjazne kontakty z Dáinem II Żelazną Stopą.
Spokojne rządy zakończyły się wraz z Wojną o Pierścień. Brand, mimo obaw, nie ugiął się przed groźbami wysłanników Saurona, poszukujących wieści o Pierścieniu i pewnym hobbicie. Został więc zaatakowany przez jego sojuszników, Easterlingów. Razem z krasnoludami z Ereboru Brand stawił czoło napastnikom, lecz poległ w bitwie o Dale.
Jego synem i następcą był Bard II.
Bard II[edytuj]
Postać wspominana w Dodatkach do Władcy Pierścieni.
Bard był synem i następcą Branda. Z pewnością uczestniczył u boku swego ojca w bitwie o Dale, a następnie w obronie Samotnej Góry przed Easterlingami, sojusznikami Saurona. Wkrótce po upadku Władcy Ciemności, wraz z Thorinem III, przepędził najeźdźców.
Po tym zwycięstwie wysłał posłów na koronację Elessara. Przez całe swe panowanie zachowywał przyjaźń ze Zjednoczonym Królestwem Arnoru i Gondoru i znajdował się pod jego opieką.
Imię Bard[10] zostało mu nadane na cześć jego pradziadka, pierwszego władcy odrodzonego Dale, Barda Łucznika.
Przypisy[edytuj]
- ↑ J.R.R. Tolkien: Hobbit, czyli tam i z powrotem. przeł. M. Skibniewska. Warszawa: 1997, s. 318. Zobacz też mapy zawarte w: K.W. Fonstad: Atlas Śródziemia. Warszawa: 2007, s. 76, 111.
- ↑ Jest to słowo z języka angielskiego, oznacza teren nizinny między wzgórzami, dolinę. Wywodzi się ono od staroangielskiego dœl, A. Kubala: Przewodnik po nazwach miejscowych Śródziemia czyli Tłumaczenie i etymologia nazw miejscowych Śródziemia Trzeciej i Czwartej Ery według J.R.R. Tolkiena. Warszawa: 2003, s. 37 (hasło Dale).
- ↑ Wszystkie daty w tym artykule podano za: Dodatek B Kronika Lat (Kronika Królestw Zachodnich). W: J.R.R. Tolkien: Władca Pierścieni. przeł. M. Skibniewska. T. 3: Powrót króla. Warszawa: 2002, s. 477, 478-480.
- ↑ Patrz: R. Foster: Encyklopedia Śródziemia. Warszawa: 2003, s. 201-222 (hasło Nortowie).
- ↑ W angielskim oryginale Bardings. W przekładzie J. Łozińskiego Bardianie, natomiast u M. i C. Frąców Bardingowie.
- ↑ Dodatek E Pisownia i rodzaje liter. W: J.R.R. Tolkien: Władca Pierścieni. przeł. M. Skibniewska. T. 3: Powrót króla. Warszawa: 2002, s. 521.; Dodatek F (część Języki i ludy Trzeciej Ery). W: J.R.R. Tolkien: Ibidem. s. 539.
- ↑ Przypuszczenie podane za: R. Foster: op.cit.. s. 122 (hasło Girion).
- ↑ Słowo z języka staronordyckiego, bain znaczy sprawca, R. Derdziński: Indeks. W: J.R.R. Tolkien: Władca Pierścieni. przeł. M. i C. Frąc. T. 3: Powrót króla. Warszawa: 2002, s. 385.
- ↑ Słowo z języka staronordyckiego, brand znaczy żagiew, R. Derdziński: Indeks. W: J.R.R. Tolkien: op.cit. s. 385.
- ↑ Słowo z języka staronordyckiego, bard znaczy wojenny topór, R. Derdziński: Indeks. W: J.R.R. Tolkien: op.cit.. s. 385.
Bibliografia[edytuj]
- John Ronald Reuel Tolkien: Hobbit, czyli tam i z powrotem. przeł. Maria Skibniewska. Warszawa: Wydawnictwo Iskry, 1997. ISBN 83-207-1681-0.
- John Ronald Reuel Tolkien: Władca Pierścieni. przeł. Maria Skibniewska. T. 1: Drużyna Pierścienia. Warszawa: Warszawskie Wydawnictwo Literackie Muza SA, 2002. ISBN 83-7319-172-0.
- John Ronald Reuel Tolkien: Władca Pierścieni. przeł. Maria Skibniewska. T. 3: Powrót króla. Warszawa: Warszawskie Wydawnictwo Literackie Muza SA, 2002. ISBN 83-7319-172-0.
- Ryszard Derdziński: Indeks. W: John Ronald Reuel Tolkien: Władca Pierścieni. przeł. Maria i Cezary Frąc. T. 3: Powrót króla. Warszawa: Wydawnictwo Amber, 2002, s. 383-397. ISBN 83-7245-884-7.
- Karen Wynn Fonstad: Atlas Śródziemia. przeł. Tadeusz A. Olszański. Wyd. 2. Warszawa: Wydawnictwo Amber, 2007. ISBN 978-83-241-2845-7.
- Arkadiusz Kubala: Przewodnik po nazwach miejscowych Śródziemia czyli Tłumaczenie i etymologia nazw miejscowych Śródziemia Trzeciej i Czwartej Ery według J.R.R. Tolkiena. Warszawa: Wydawnictwo Amber, 2003. ISBN 83-241-1143-3.
Linki zewnętrzne[edytuj]
- Dale (ang.). [dostęp 2011-04-01].; Kingdom of Dale (ang.). Tolkien Gateway. [dostęp 2011-04-01].
- Dale (ang.). The Thain's Book. An encyclopedia of Middle-earth and Numenor. [dostęp 2011-04-01].
- Dale (ang.). Encyclopedia of Arda. [dostęp 2011-04-01].
- John Ronald Reuel Tolkien: Thror's Map (ang.). [dostęp 2011-02-18]. – z zaznaczonym położeniem Dale
This article "Dale (Śródziemie)" is from Wikipedia. The list of its authors can be seen in its historical and/or the page Edithistory:Dale (Śródziemie).
