Ewangelizacja Ameryki
Ewangelizacja Ameryki – proces nawracania na chrześcijaństwo ludności nowo odkrytych ziem Ameryki przez misjonarzy katolickich od XVI w., przy wsparciu królów Hiszpanii oraz Papieża[1].
Pierwsi misjonarze[edytuj]
Od początku jednym z zamiarów Krzysztofa Kolumba po odkryciu nowych ziem była ich ewangelizacja. Pierwsze nazwy jakie nadawał nowym obszarom czerpały z chrześcijaństwa: San Salvador, Santa Maria, Trynidad.
Antyle[edytuj]
W drugiej wyprawie Kolumba uczestniczył benedyktyn z Montserrat, Bernard Boil, którego król mianował kierownikiem dwunastoosobowej społeczności misyjnej. W 1494 r., w Święto Trzech Króli, odprawiono na Haiti pierwszą Mszę św. w Nowym Świecie. We wrześniu 1494 udzielono pierwszego chrztu.
Wśród pierwszych zakonów, które zaczęły działać na nowym kontynencie, znaleźli się franciszkanie oraz dominikanie. Następnie pojawili się tam mercedarianie, augustianie oraz jezuici.
W 1502 na Haiti przybyło 17 franciszkanów, w 1509 przybyli tam pierwsi dominikanie. W 1511 24 misjonarzy zawitało do Portoryko. W 1516 kard. Francisco Jiménez de Cisneros zdecydował, że do Nowego Świata nie może odpłynąć żaden statek bez księdza na pokładzie. Do 1522 utworzono na Antylach 8 diecezji.
W XVIII w. franciszkanie posiadali w Ameryce 32 misje, które obejmowały 9 tys. osób[2].
Ewangelizacja Meksyku[edytuj]
W 1523 trzej niderlandzcy franciszkanie wylądowali w Meksyku, a wkrótce potem 12 hiszpańskich zakonników, których powitał Hernan Cortes. W 1526 jeden z nich został biskupem miasta Meksyk. Pierwsi misjonarze w Meksyku musieli nauczyć się trudnego języka, od początku podjęli usilne działania w celu nawrócenia tubylców na chrześcijaństwo.
W ciągu dwudziestu lat ochrzczono w Meksyku kilka milionów ludzi. Liczby rzędu 8000, 10000 czy 14000 chrzczonych jednego dnia przez dwóch franciszkanów nie były rzadkością. Jak pisze historyk Kościoła Hermann Tuchle, „można wyrażać różne opinie na temat metod nawracania, a także żywić wątpliwości co do jakości tych nawróceń, ale same liczby są w różnych źródłach tak jednoznaczne, że nie pozostawiają na ten temat żadnych wątpliwości”[3].
Kościół odgrywał też istotną rolę w przekazywaniu hiszpańskiej kultury i cywilizacji do Meksyku. Misjonarze zakładali szpitale, klasztory, szkoły i misje na terenach granicznych. Pomogli Hiszpanom w rozszerzeniu i umocnieniu kontroli nad tubylcami, bowiem nawracani na chrześcijaństwo Indianie musieli uczyć się hiszpańskiego. Misjonarze stali się ważnymi mediatorami w konfliktach, jakie wybuchały pomiędzy tubylcami, osadnikami a królewskimi urzędnikami.
Ameryka Południowa[edytuj]
Ewangelizacja Ameryki Południowej nie odbywała się tak szybko jak w Meksyku, z uwagi na koczowniczy tryb życia i niższy poziom rozwoju tamtejszych plemion. Indianie z Ameryki Południowej reagowali różnie na obecność Europejczyków, nierzadko dochodziło do buntów.
Wśród metod ewangelizacji najpopularniejszą były wioski chrześcijańskie, tzw. redukcje. W 1551 dominikanie założyli w Limie Uniwersytet Świętego Marka, pierwszy w Ameryce.
Rola hiszpańskich królów[edytuj]
Odkąd Królowie Katoliccy dowiedzieli się o odkryciu Nowego Świata, korona hiszpańska otrzymała od Papieża liczne koncesje i prawa dotyczące odkrytych ziem i ich mieszkańców. W 1493 Papież Aleksander VI dokonał podziału Ameryk pomiędzy Hiszpanię i Portugalię, który został lekko zmodyfikowany rok później w Traktacie z Tordesillas.
Od 1493 papieże Aleksander VI, Hadrian VI i Juliusz II wydali liczne bulle, przez które nadali prawo do nowych ziem, zalecili ewangelizowanie tubylców, zabraniając niewolnictwa[4].
W ten sposób Hiszpania uzyskała serię praw, które wcześniej były zarezerwowane dla Kościoła katolickiego:
- organizowanie życia Kościoła w koloniach Ameryki
- pobieranie dziesięciny
- dystrybucja misjonarzy
- decydowanie o zasadności i lokalizacji stawiania kościołów i katedr
- prezentowanie kandydatów do funkcji kościelnych[5].
Kwestia niewolnictwa[edytuj]
Pierwotnie, zasłużeni w Nowym Świecie Hiszpanie, na zasadzie tzw. encomienda, otrzymywali prawo używania Indian do pracy. W zamian za to musieli się troszczyć o ich duchowe i cielesne dobro. W praktyce Indianie byli wcielani do przymusowej pracy w kopalniach i na plantacjach.
Bartolomé de Las Casas, będąc właścicielem encomienda, przyjął święcenia kapłańskie, zrzekł się swoich praw właściciela i zaczął występować w obronie Indian. Udał się do Hiszpanii do króla, aby bronić Indian. W 1542 Karol V wydał Leyes nuevas, które zabraniały niewolnictwa, zrównywały tubylców z Hiszpanami pod względem podatkowym oraz znosiły encomienda. Jednak większość kolonizatorów nie przyjęła do wiadomości nowej ustawy. Dla usprawiedliwienia swych praktyk wielu kolonizatorów stawiało pytanie, czy autochtonów można uznać za rozumnych ludzi i czy można ich ewangelizować. Upór de Las Casasa oraz wielu innych misjonarzy stopniowo zmieniał tę mentalność.
Zobacz też[edytuj]
Przypisy[edytuj]
- ↑ The Cambridge History of Latin America: Volume 1. Leslie Bethell, 666 pag. Cambridge University Press; (1984). ISBN 0-521-23223-6, ISBN 978-0521232234
- ↑ Gareis, Iris. La evangelización de la población indígena y afro, y las haciendas jesuitas de la América española: logros y desencuentros. IN Marzal, Manuel María & Tua, Sandra Negro (2005). Esclavitud, economía y evangelización: las haciendas jesuitas en la América virreinal. Fondo Editorial Pontifícia Universidad Católica del Perú, 2005.
- ↑ H. Tuchle, „Historia Kościoła”, tom 3 (1500-1715). Instytut Wydawniczy „Pax”, Warszawa 1986. s. 11
- ↑ Evangelización y teología en América (siglo XVI) (Colección teológica). José Ignacio Saranyana, 1584 pag. Servicio de Publicaciones, Universidad de Navarra (1990). ISBN 84-87146-33-3, ISBN 978-8487146336
- ↑ Esplendores y Miserias de La Evangelización de América: Antecedentes Europeos y Alteridad Indígena (Pluralisierung & Autoritat). Wulf Oesterreicher, Roland Schmidt-Riese. 451 pag. Walter de Gruyter (2010). ISBN 3-11-023613-3, ISBN 978-3110236132
This article "Ewangelizacja Ameryki" is from Wikipedia. The list of its authors can be seen in its historical and/or the page Edithistory:Ewangelizacja Ameryki.
