Fajnopolak
Fajnopolak – pejoratywne określenie osoby która zbudowała poczucie własnej wartości na bazie odrzucenia stereotypowo postrzeganej polskości[1][2].
Geneza[edytuj]
W internetowym słowniku Obserwatorium Językowego Uniwersytetu Warszawskiego słowo „fajnopolak” zostało zarejestrowane w październiku 2019 r.[1]. Słowo to funkcjonowało faktycznie wcześniej, Rafał Ziemkiewicz pisała o „fajnopolakach” na łamach Rzeczpospolitej w 2012 r.[3] W 2015 r. używał tego określenia w swojej książce „Pycha i upadek” w kontekście wyborów parlamentarnych z 2015 roku. Określenie „fajnopolak” uformowało się jako parodia akcji „Fajna Polska”[4] Tomasza Lisa z 2011 r., mającą na celu promowanie nowoczesnego patriotyzmu[5]. W 2019 r. ukazała się książka Piotra Stankiewicza „My, Fajnopolacy" będącą zbiorem refleksji na temat współczesnej Polski z perspektywy „fajnopolaka”[6]. W 2023 r., polski filolog Adam Wolański na łamach poradni Słownika Języka Polskiego PWN przedstawił definicje jako „Polaka, który zwykle wrogo odnosi się do polskiego tradycjonalizmu, postrzega ów tradycjonalizm jako prowincjonalny, zaściankowy” oraz zaproponował jego poprawną pisownię[2].
Charakterystyka[edytuj]
Cechą charakterystyczną fajnopolaka jest to, że nie posiada definicji pozytywnej [1]. Fajnopolak to osoba, która swoje poczucie wartości buduje poprzez negację. Obejmuje ona przede wszystkim stereotypowo rozumianą polskość jako cechę prowincjonalną lub zaściankową.[7] Kluczowa jest tutaj możliwość wykluczenia – dla fajnopolaka musi istnieć taka grupa ludzi (społeczna, ekonomiczna), od której może czuć się lepszy[7]. Fajnopolacy często mają tendencje do idealizowania krajów Zachodu, zarówno ich poziomu życia, jak i domniemanej wyższości kulturowej. Fajnopolak czerpie informacje o świecie głównie z mediów liberalnych i lewicowych oraz często ma tendencje do zamykania się w swojej bańce informacyjnej[7]. Definiując pojęcie fajnopolaka bardzo istotny jest aspekt klasowy. Społeczno-ekonomiczna definicja fajnopolaków określa ich przynależność do klasy średniej, co w ich rozumieniu daje im wyższość nad tzw. klasą pracującą, ponieważ uważają, że więcej ich łączy z klasą wyższą[7]. Często ma to jednak charakter bardziej aspiracyjny niż realny. W praktyce interesy fajnopolaka bardziej pokrywają się z klasą niższą, ponieważ w interesie obu tych grup społecznych jest m.in. sprawnie działające państwo, co dla osób bardzo zamożnych nie jest aż tak kluczowe[8][7][9].
Poglądy[edytuj]
Fajnopolacy cenią sobie demokrację, wolność gospodarczą oraz postawę obywatelską. Ich poglądy są najczęściej liberalne lub lewicowo-liberalne. Fajnopolakom zarzuca się niestałość w poglądach oraz to, że często są gotowi je weryfikować w oparciu o opinie na ich temat w krajach Zachodu (zwłaszcza z Unii Europejskiej)[10]. Podczas wyboru kandydata, na którego oddają głos, koncentrują się przede wszystkim na takich cechach jak prezencja, elokwencja czy popularność w mediach (zwłaszcza mediach społecznościowych). Mniejszą wagę przywiązują do jego merytorycznego przygotowania czy rzeczywistych osiągnięć, a wiedzę polityczną często czerpią od wątpliwych autorytetów jak np. celebryci czy influencerzy[11]. Podobna niekonsekwencja ma miejsce w przypadku poglądów religijnych. Fajnopolacy są z reguły ateistami i krytykami religii, zwłaszcza katolickiej, którą uważają za zaściankową. Jednocześnie akceptują religie obcych kultur (np. buddyzm)[7]. Piotr Stankiewicz zwraca uwagę na wysokie znaczenie „hejtu na 500+” jako czynnika spajającego (element negacji) różne grupy fajnopolaków: „…bo czynnik ekonomiczno-klasowy jest tu ważny – i on też nie może się obejść bez negacji. Fajnopolak hejtuje np. program 500+ i ludzi uboższych niż on sam, którzy na tym programie najbardziej skorzystali”[7].
Przypisy[edytuj]
- ↑ 1,0 1,1 1,2 Maciej Czeszewski (red.), Fajnopolak, Obserwatorium językowe Uniwersytetu Warszawskiego [dostęp 2024-02-29] (pol.).
- ↑ 2,0 2,1 Fajnopolak, Słownik język polskiego PWN [dostęp 2024-02-29] (pol.).
- ↑ Rafał Ziemkiewicz, Fajnopolacy, Rzeczpospolita, 5 maja 2012 [dostęp 2024-02-29] (pol.).
- ↑ Rafał Ziemkiewicz, Pycha i upadek, Fabryka Słów sp. z o.o., 2015.
- ↑ Tomasz Lis, Z dziejów mądrości w Polsce, Wprost, 18 grudnia 2011 [dostęp 2024-02-29] (pol.).
- ↑ Piotr Stankiewicz, My, Fajnopolacy, Warszawa 2019.
- ↑ 7,0 7,1 7,2 7,3 7,4 7,5 7,6 Mateusz Zimmerman, Dr Piotr Stankiewicz: fajnopolaku, odpuść sobie trochę, Onet.pl, 3 czerwca 2019 [dostęp 2024-02-29] (pol.).
- ↑ Stankiewicz P., My, Fajnopolacy, Warszawa 2019 r.,
- ↑ https://edgp.gazetaprawna.pl/e-wydanie/56800,24-maja-2019/69014,Dziennik-Gazeta-Prawna/695345,Fajnopolak-chce-sie-zmienic.html
- ↑ Dwie Lewe Ręce | Kurier Wyborczy odc. 2; https://www.youtube.com/watch?v=Z4hI7ovibrk [dostęp 11.02.2024]
- ↑ https://www.salon24.pl/u/ulanbator/1344713,politycy-celebryci-z-tej-maki-chleba-nie-bedzie
This article "Fajnopolak" is from Wikipedia. The list of its authors can be seen in its historical and/or the page Edithistory:Fajnopolak.
