Tuskizm
Tuskizm[1][2] – neologizm[3], koncept ideologiczny[4], pejoratywne lub satyryczne określenie rządów partii Platformy Obywatelskiej (PO), pochodzące od nazwiska polskiego polityka Donalda Tuska[1][3][5]. Jako określenie ironiczne lub propagandowe jest ono używane przez przeciwników ugrupowań politycznych Tuska, natomiast przez zwolenników PO jest uważane za nieadekwatne i obraźliwe[1].
Historia[edytuj]
Termin ten ukuty na pejoratywne określenie doktryny politycznej i wizji państwa Donalda Tuska[1][3][5]. Stosowany w trakcie kampanii wyborczej w 2005[1]. Następnie po objęciu władzy przez rząd Donalda Tuska i partię Platforma Obywatelska[1][5]. Pojęcie to dalej często występowało na łamach mediów krytycznych w stosunku do partii Platforma Obywatelska (PO), takich jak np. tygodnik Gazeta Polska[6], Do Rzeczy[7] oraz innych: Polityka[8], „Rzeczpospolita”[9].
Znaczenie[edytuj]
.JPG)
Jest to określenie pejoratywne pochodzące od nazwiska polskiego polityka Donalda Tuska[2][5], używane przez przeciwników ugrupowań politycznych Tuska (głównie partii PO)[1][3][5].
Według Wojciecha Szalkiewicza tuskizm oznacza pejoratywne określenie liberalnego programu Platformy Obywatelskiej (wcześniej KLD), stosowane w trakcie kampanii wyborczej 2005[1]. Używano również określeń: tuskmeni[1], tuskowizna[2]. Program liberalizmu stosowany przez PO i Donalda Tuska, wcześniej przewodniczącego KLD i wiceprzewodniczącego Unii Wolności, prowadził do wielu nieprawidłowości i afer. Proponowane przez PO i Tuska państwo „miało być zbudowane na ekonomicznym apartheidzie: luksusowe oazy dla bogatych i fawele dla reszty społeczeństwa”[10]. Wojciech Giełżyński podaje w książce z 2006 r. pt. Inne światy, inne drogi, że program tuskizmu głosił, że o wszystkim decyduje Niewidzialna ręka, samowładnie sterująca wolnym rynkiem, dlatego w żaden sposób nie wolno tej „niewidzialnej ręki” krępować, a „państwu od rynku wara!”[11].
Jak stwierdził były poseł PO Jan Maria Rokita: „Tuskizm to przede wszystkim wszechstronny system uzależniania i podporządkowywania sobie ludzi”[12]. Według publicysty Piotra Semki: tuskizm to „poszerzanie władzy nieformalnej w sposób nie rzucający się w oczy opinii publicznej”[7]. Jak zauważa red. Piotr Lisiewicz: „Istotą tuskizmu była propaganda totalna, w której nie ma mowy o żadnych zahamowaniach, gdy walczymy o sondażowe słupki”[13].
Liberalny program PO, program tuskizmu to według krytyków tzw. „prawo silniejszego” (Kto silniejszy, ten lepszy…)[14], czyli darwinizm społeczny[14]. W użyciu były też inne określenia: „liberałowie-aferałowie”[15].
W języku polskim funkcjonują liczne podobne neologizmy polityczne, np. lepperyzm, wałęsizm, korwinizm, trzaskizm, kaczyzm, gowinizm, ziobryzm czy macierewizm; mogą też odnosić się do polityków zagranicznych, np. stalinizm, hooveryzm, maccartyzm, taczeryzm[3][4][16].
Są one zwykle pejoratywne, budowane na bazie pojęć typu totalitaryzm, faszyzm, komunizm, nazizm[4][17].
Celem takich wyrażeń jest podkreślenie granic „my” vs. „inni”, i łatwe, pejoratywne „zaszufladkowanie” przeciwników politycznych[4][17][18].
Zobacz też[edytuj]
Przypisy[edytuj]
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 1,6 1,7 1,8 Wojciech Krzysztof Szalkiewicz: Słownik polityczny IV RP. Wrocław: Oficyna Wydawnicza „Atut”, 2007, s. 381–382. ISBN 978-83-7432-275-1.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 Krystyna Waszakowa: Kognitywno-komunikacyjne aspekty słowotwórstwa. Wybrane zagadnienia opisu derywacji w języku polskim. Warszawa: Wydział Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego, 2017, s. 71. ISBN 978-83-65667-44-1.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 Iwona Góralczyk, Joanna Paszenda, Name-based derivatives suffixed with -izm /-yzm in the current political discourse in Poland, „Prace Językoznawcze”, 22 (4), 2020, s. 21–40, DOI: 10.31648/pj.5885, ISSN 1509-5304 [dostęp 2023-02-24].
- ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 Tatiana Kananowicz, Walka ideologii na łamach tygodników „Newsweek Polska” i „Sieci”: kaczyzm vs układ, „Język Polski” (4), 2018, s. 38–46, ISSN 0021-6941 [dostęp 2023-02-24] (pol.).
- ↑ 5,0 5,1 5,2 5,3 5,4 Tuskizm, kaczyzm i wałęsizmy, czyli kilka słów o eponimach politycznych (pol.). naszemiasto.pl, 2011-12-24. [dostęp 2023-02-24].
- ↑ „Tuskizm” nie ma powrotu. Dawne wrzutki dziś by nie zadziałały (pol.). gazetapolska.pl, 21 marca 2017. [dostęp 2023-02-24].
- ↑ 7,0 7,1 Piotr Semka: Zwyczajny tuskizm (pol.). dorzeczy.pl, 2 grudnia 2013. [dostęp 2023-02-24].
- ↑ Mariusz Janicki, Wiesław Władyka: Donald Tusk i jego nowa doktryna przed wyborami (pol.). polityka.pl, 2011-06-20. [dostęp 2023-02-24].
- ↑ Marek Magierowski: Tuskizm-peronizm (pol.). rp.pl, 2012-10-14. [dostęp 2023-02-24].
- ↑ Wojciech Krzysztof Szalkiewicz: Słownik polityczny IV RP. Wrocław: Oficyna Wydawnicza „Atut”, 2007, s. 382. ISBN 978-83-7432-275-1.
- ↑ Wojciech Giełżyński: Inne światy, inne drogi. Bydgoszcz - Warszawa: Oficyna Wydawnicza Branta, 2006, s. 89. ISBN 83-60186-24-3.
- ↑ Jan Maria Rokita o „tuskizmie”: Tusk przejdzie do historii (pol.). dziennik.pl, 2012-03-12. [dostęp 2023-02-24].
- ↑ Piotr Lisiewicz: „Tuskizm” nie ma powrotu! (pol.). tvrepublika.pl, 2017-03-24. [dostęp 2023-02-24].
- ↑ 14,0 14,1 Jarosław Kaczyński na miesięcznicy: „Polska jest dzięki nam krajem wolności, jednym z niewielu w Europie”. wpolityce.pl, 2016-12-10. [dostęp 2023-02-24].
- ↑ Wojciech Krzysztof Szalkiewicz: Słownik polityczny IV RP. Wrocław: Oficyna Wydawnicza „Atut”, 2007, s. 381. ISBN 978-83-7432-275-1.
- ↑ Wrocławskie Towarzystwo Naukowe Komisja Językowa, Rozprawy Komisji Językowej, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 2005, s. 209 [dostęp 2023-02-24] (pol.).
- ↑ 17,0 17,1 Beata Pająk-Patkowska, Wymiar lewica–prawica w Polsce – podziały ideologiczne w polskim społeczeństwie, „Środkowoeuropejskie Studia Polityczne” (1), 2010, s. 79, DOI: 10.14746/ssp.2010.1.05, ISSN 1731-7517 [dostęp 2023-02-24].
- ↑ Svitlana Romaniuk, Wyjątkowość modelowania sloganów reklamy politycznej (na przykładzie kampanii prezydenckiej na Ukrainie w 2019 roku), „Acta Polono-Ruthenica”, 4 (XXV), 2020, s. 115–130, DOI: 10.31648/apr.5945, ISSN 2450-0844 [dostęp 2023-02-24].
Linki zewnętrzne[edytuj]
- Zwyczajny tuskizm, dorzeczy.pl
- O aksjologii tuskizmu, 24 maja 2011
- Hołownia, Gowin i Kosiniak-Kamysz to tuskizm z ludzką twarzą. Budowa Platformy Obywatelskiej w wersji „light” nabrała tempa, wpolityce.pl
- „W Platformie Obywatelskiej tuskizm wiecznie żywy”, tysol.pl
- „Hurra, wynegocjowałam drożdżówki!”, czyli tuskizm-kopaczyzm w akcji, wpolityce.pl, 2 października 2015
This article "Tuskizm" is from Wikipedia. The list of its authors can be seen in its historical and/or the page Edithistory:Tuskizm.
