Fobia szkolna
Fobia szkolna (nerwica szkolna) – zaburzenie lękowe, nerwicowe.
Zaburzenie to występuje u dzieci i młodzieży jako fobia sytuacyjna, w której przedmiotem lęku jest szkoła i jej atrybuty.
Fobie w Klasyfikacji zaburzeń psychicznych i zaburzeń zachowania ICD 10 znajdują się w dziale F - Zaburzenia psychiczne i zaburzenia zachowania > Zaburzenia nerwicowe > Lękowe > Fobie[1]. Klasyfikacja ta nie uwzględnia obecnie (1998) fobii szkolnej, dawniej często rozpoznawanej. Niektórzy autorzy uważają, że zachowania związane z niechodzeniem do szkoły zaliczyć można raczej do zaburzeń zachowania lub do lęku separacyjnego[2].
Według niektórych autorów[3] fobię (F93.1) nastawioną na unikanie i obawę przed miejscem (np. szkoła) należy odróżnić od lęku społecznego (F93.2), który związany jest z unikaniem kontaktów społecznych innych niż rodzina[3].
Fobia szkolna występuje u około 1-5% dzieci na wszystkich poziomach edukacji[4].
Może być wywołana przemocą ze strony kolegów ( fizyczną oraz psychiczną/słowną). Może rozwijać się także w sprzyjającym środowisku szkolnym w wyniku sytuacji rodzinnej lub wyłącznie z powodu kondycji psychicznej dziecka[5].
Samopoczucie dzieci i młodzieży z fobia szkolną jest znacznie obniżone, porównywalne do pacjentów z rozpoznaniem depresji. Wiąże się często z niską samooceną, strachem przed krytyką, ośmieszeniem, odrzuceniem i kompromitacją[6].
Objawy[edytuj]
Fobia szkolna daje silne i uporczywe objawy, ustępujące, gdy ustaje kontakt ze szkołą. Na jej występowanie ma prawdopodobnie wpływ kontakt dziecka z rodziną[7]. Zasugerowano, że może mieć wpływ na zdrowie u dorosłego człowieka[4]. Istnieje możliwość przeistoczenia się fobii szkolnej - jeśli pozostanie nie leczona lub leczona nieskutecznie - w fobię pracy w dorosłości.
Najbardziej widocznym objawem behawioralnym jest unikanie szkoły, nawet pomimo zdawania sobie sprawy z przymusu czy konieczności pójścia do niej.
Typowe objawy kliniczne w tym zaburzeniu, występujące podczas kontaktu ze środowiskiem szkolnym lub niekiedy nawet wskutek samego myślenia o nim, są typowe dla silnego przedłużonego fizjologicznego lęku:
- czerwienienie się,
- przyspieszenie bicia serca, kołatanie serca,
- drżenie rąk i mięśni (np. łydek),
- nadmierna potliwość
- duszność,
- nudności,
- zaburzenia gastroenterologiczne: biegunka lub bóle brzucha (zwłaszcza u młodszych dzieci)[3].
Leczenie[edytuj]
Leczenie fobii szkolnej jest podobne do leczenia fobii społecznej. Może być leczona terapią behawioralną oraz farmakologicznie, przy czym leki przeciwdepresyjne należy stosować dopiero przy ograniczonych wynikach terapii behawioralnej[4]
Leczenie doraźne[edytuj]
W celu doraźnego zmniejszenia lęku stosuje się leki anksjolityczne:
- hydroksyzynę,
- benzodiazepiny anksjolityczne (alprazolam, bromazepam, klonazepam, lorazepam itp.),
- nieselektywne beta-blokery (głównie propranolol).
Farmaceutyki te w pełni rozwijają swe działanie zwykle po czasie 1 – 1,5 godziny od momentu doustnego zażycia, różnią się jednak znacznie okresem półtrwania w organizmie i tworzeniem ewentualnych aktywnych metabolitów.
Leczenie przewlekłe[edytuj]
Większość specjalistów przy kompleksowym leczeniu zaleca łączenie farmakologii z psychoterapią.
Farmakoterapia[edytuj]
Stosuje się zwykle antydepresanty o dodatkowym działaniu tłumiącym lęk, takie jak:
- inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny (SSRI),
- niekiedy także inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny i noradrenaliny (SNRI),
- inne leki, takie jak:
- moklobemid (stosowany w wyższych dawkach niż przy leczeniu depresji),
- sulpiryd lub amisulpryd (w bardzo niskch dawkach, powodujących odhamowanie dopaminergiczne),
- buspiron (lek będący przede wszystkim silnym agonistą receptora serotoniny 5-HT1A - nie zawsze działa),
- opipramol (lek będący silnym agonistą receptorów σ1 i σ2 - nie zawsze działa),
- bupropion, klomipramina, mianseryna lub mirtazapina (ostrożnie).
Leki te podaje się zazwyczaj kilka do kilkunastu miesięcy, po czym stopniowo odstawia. Część z nich (m.in. SSRI[8], takie jak sertralina) po upływie kilku tygodni łagodzi także bezpośrednie objawy nadpobudliwości układu współczulnego poprzez działanie noradrenergiczne.
Psychoterapia[edytuj]
W oparciu o istniejący model fobii została opracowana terapia poznawczo-behawioralna. Składają się na nią: stopniowa konfrontacja z sytuacją wywołującą lęk, desensytyzacja (uczenie się swobodnej reakcji na stresogenną sytuację społeczną), techniki relaksacyjne, restrukturyzacja poznawcza (zmiana patologicznego nastawienia). Jej celem jest rozpoznanie, a następnie weryfikacja i przeformułowanie błędnych myśli i sądów pacjenta oraz zmiana jego zachowań.
Nazwa[edytuj]
Zaproponowano, aby nazwę fobia szkolna (school phobia) zastąpić panicznym strachem przed szkołą (school refusal), ze względu na szerszy kontekst tego ostatniego, obejmujący także antyspołeczne zachowania lub wagary[9][10]. W literaturze medycznej drugi termin jest już częściej stosowany[11].
Zobacz też[edytuj]
Przypisy[edytuj]
- ↑ Klasyfikacje, Centrum Systemów Informacyjnych Ochrony Zdrowia [dostęp 2020-01-01] (pol.).
- ↑ Ida Derezińska, Monika Gajdzik, One są wśród nas. Dziecko z zaburzeniami lękowymi w szkole i przedszkolu. Informacje dla pedagogów i opiekunów, „Ośrodek Rozwoju Edukacji”, 2010.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 Lidia Popek, Zaburzenia emocjonalne rozpoczynające się w dzieciństwie [w:] Irena. Namysłowska, Wanda Badura-Madej, Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich., Psychiatria dzieci i młodzieży, wyd. Wyd. 2 rozsz. i uaktualnione, Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, [cop. 2012], ISBN 978-83-200-4421-8, OCLC 827705403 [dostęp 2020-01-01].
- ↑ 4,0 4,1 4,2 Heyne D., King NJ., Tonge BJ., Cooper H. School refusal: epidemiology and management.. „Paediatric drugs”. 10 (3), s. 719–32, 2001. PMID: 11706923.
- ↑ Lehmkuhl U., Lehmkuhl G. [School truancy. A heterogeneous disturbing picture]. „Bundesgesundheitsblatt, Gesundheitsforschung, Gesundheitsschutz”. 9 (47), s. 890–5, wrzesień 2004. DOI: 10.1007/s00103-004-0899-z. PMID: 15378177.
- ↑ Fobia szkolna - jej przyczyny, objawy, leczenie, Salus, 5 stycznia 2017 [dostęp 2020-01-01] (pol.).
- ↑ King NJ., Bernstein GA. School refusal in children and adolescents: a review of the past 10 years.. „Journal of the American Academy of Child and Adolescent Psychiatry”. 2 (40), s. 197–205, luty 2001. PMID: 11211368.
- ↑ S. T. Szabo, C. Montigny, P. Blier. Modulation of noradrenergic neuronal firing by selective serotonin reuptake blockers. „British journal of pharmacology”, s. 568–71, Feb 1999. DOI: 10.1038/sj.bjp.0702343. PMID: 10188964.
- ↑ Overmeyer S., Blanz B., Schmidt MH., Rose F., Schmidbauer M. [School refusal--a catamnestic study on the diagnostic concept ov "school phobia" and "school anxiety"]. „Zeitschrift für Kinder- und Jugendpsychiatrie”. 1 (23), s. 35–43, marzec 1995. PMID: 7771122.
- ↑ Mouren MC., Delorme R. [School phobia or school refusal: controversial concepts]. „Bulletin de l'Académie nationale de médecine”. 8 (190), s. 1629–39; discussion 1639–41, listopad 2006. PMID: 17650748.
- ↑ Le Heuzey MF. [School phobia or school refusal?]. „La Revue du praticien”. 7 (58), s. 741–4, kwiecień 2008. PMID: 18546645.
Błąd Lua w module „Moduł:Kontrola_autorytatywna”, w linii 571: attempt to index field 'wikibase' (a nil value).
This article "Fobia szkolna" is from Wikipedia. The list of its authors can be seen in its historical and/or the page Edithistory:Fobia szkolna.
