Halina Kurowska
| ||
| Ilustracja | ||
| Rodzina | Kurowscy herbu Szreniawa | |
| Data i miejsce urodzenia | 29 lipiec 1915 Chełmża | |
| Data i miejsce śmierci | 2 styczeń 1984 Gdańsk | |
| Ojciec | Bolesław Kurowski (1882-1960) | |
| Matka | Zofia Politowicz (1884-1967), herbu Sas | |
| Mąż |
Jerzy Szczęsny Juniszewski (1917-1974), herbu Junosza | |
| Dzieci |
Jacek Piotr (1946) | |
| Odznaczenia | ||
  
| ||
Strona Szablon:Żołnierz infobox/styles.css nie ma żadnej zawartości.
|
| ||
 podporucznik
| ||
| Data i miejsce urodzenia | Błąd Lua w module „Moduł:Wikidane/select”, w linii 93: attempt to index field 'wikibase' (a nil value). Błąd Lua w module „Moduł:Wikidane/select”, w linii 93: attempt to index field 'wikibase' (a nil value). | |
| Data i miejsce śmierci | Błąd Lua w module „Moduł:Wikidane/select”, w linii 93: attempt to index field 'wikibase' (a nil value). Błąd Lua w module „Moduł:Wikidane/select”, w linii 93: attempt to index field 'wikibase' (a nil value). | |
| Przebieg służby | ||
| Stanowiska | 2/1942-7/1942 łączniczka Komendy Naczelnej TOW "Gryf Pomorski". 7/1942-6/1943 organizatorka i komendantka kobiecego pionu "Gryfa" - "Przedświt". 7/1943-7/1944 łączniczka przewodniczącego Organizacji Ziem Zachodnich "Ojczyzna". Od 8/1944 łączniczka a następnie komendantka łączniczek w dowództwie batalionu „Iwo” AK. | |
| Główne wojny i bitwy | powstanie warszawskie | |
Halina Marta Kurowska herbu Szreniawa, po mężu Juniszewska, (ur. 29 lipca 1915 r. w Chełmży, zm. 2 stycznia 1984 r. w Gdańsku) – podporucznik AK, komendantka łączniczek Pomocniczej Służby Kobiet „Przedświt” - „Gryfa Pomorskiego”, nauczycielka, katechetka[1].
Życiorys[edytuj]
Młodość[edytuj]
Była trzecim z sześciu dzieci inż. Bolesława i Zofii z Politowiczów po (Bożysławie (1911) i Krzesławie (1913)). Szkołę powszechną ukończyła w Chełmży. Następnie kształciła się w szkole średniej ss. Urszulanek w Belgii. Po powrocie do Polski, w 1936 r. ukończyła Państwowe Seminarium Nauczycielskie Żeńskie im. Królowej Jadwigi w Toruniu. W latach 1933-1936 należała do Przysposobienia Wojskowego Kobiet w hufcu szkolnym nr 2. Pracę nauczycielki kontraktowej rozpoczęła w Szkole Powszechnej w Grzywnie (pow. toruński), a następnie w Szkole Powszechnej nr 10[uwaga 1]. w Chełmży, gdzie pracowała do wybuchu wojny. Podczas pracy w szkole ukończyła kurs instruktorki PWK. Kierownikiem tej szkoły był Józef Gierszewski. Poprzez ojca i J. Gierszewskiego znalazła się w kręgu działaczy Tajnej Organizacji Konspiracyjnej „Grunwald”, w której w czerwcu 1939 r. została zaprzysiężona. Wraz z ojcem, przeszkolonym w działaniach dywersyjnych, uczestniczyła w magazynowaniu i ukrywaniu broni, amunicji oraz materiałów wybuchowych, które przygotowywano na wypadek wybuchu wojny z Niemcami.
II Wojna Światowa[edytuj]
Po zakończeniu działań wojennych 1939 r. nadal mieszkała w Chełmży, skąd w 1942 r. została wysiedlona wraz z rodziną i zatrzymała się w Karsinie (pow. chojnicki), gdzie ponownie zetknęła się z Józefem Gierszewskim, wówczas współorganizatorem i Komendantem Naczelnym Tajnej Organizacji Wojskowej "Gryf Pomorski". W lutym 1942 r. wstąpiła do tej organizacji i złożyła przysięgę przed mjr. „Rysiem” (J. Gierszewski) i „Jurem” (Józef Dambek), wiceprezesem Rady Naczelnej „Gryfa Pomorskiego”. W organizacji została łączniczką Komendy Naczelnej[uwaga 2]. Dzięki jej zaangażowaniu powstała sprawna sieć łączności pomiędzy Komendą a placówkami „Gryfa” w terenie. W lipcu 1942 r. stanęła na czele Pomocniczej Służby Kobiet „Przedświt” - pionu kobiecego "Gryfa Pomorskiego"[uwaga 3]. W tym okresie ukrywała się w leśniczówce Alojzego Stawskiego w Somoninie, a najdłużej w bunkrze „Gryfa” zbudowanym w leśniczówce J. Przytarskiego w Gostomiu koło Kościerzyny, gdzie mieściła się siedziba Komendy Naczelnej. Do jej licznych obowiązków należało także prowadzenie kancelarii mjr. „Rysia”[uwaga 4]. Wiosną 1943 r. Halina na wniosek „Jura” została zdjęta ze stanowiska komendantki „Przedświtu”, zaś mjr. „Ryś” został skazany przez niego bezpodstawnie na śmierć, za rzekomą „zdradę organizacji”, i 20 czerwca 1943 r. skrytobójczo zamordowany w bunkrze leśniczówki Dywan koło Kościerzyny. Poczuła się tą sytuacją zagrożona, w tym czasie poszukiwana także przez Gestapo, zdecydowała się na wyjazd z Pomorza do Warszawy, gdzie dotarła dzięki dokumentom dostarczonym jej przez oficera NSZ z Torunia, Witolda Starczewskiego. Do stolicy przybyła na początku lipca 1943 r. i skontaktowała się z przyjaciółmi swojego brata Bożysława - Włodzimierzem Wnukiem i Witoldem Grottem, którzy w tym czasie byli członkami Organizacji Ziem Zachodnich „Ojczyzna”, podporządkowanej Delegaturze Rządu RP na Kraj[uwaga 5]. W „Ojczyźnie” działała pod pseudonimem „Sabina” i była łączniczką jej przewodniczącego - „Sławka” (Jan Jacek Nikisch)[uwaga 6]. Równocześnie studiowała na Wydziale Oświaty i Bibliotekarstwa Tajnego Uniwersytetu Ziem Zachodnich. Służbę w „Ojczyźnie” pełniła do wybuchu powstania warszawskiego.
Powstanie warszawskie[edytuj]
Nie mając przydziału bojowego przed godziną „W”, 1 sierpnia 1944 r. po wybuchu walk zgłosiła się do punktu werbunkowego przy ul. Marszałkowskiej 74. Początkowo pełniła funkcję łączniczki w dowództwie batalionu, równocześnie w referacie łączności WSK 1, Rejonu I Obwodu Okręgu Warszawskiego AK, potem komendantki łączniczek batalionu „Iwo”[uwaga 7]
Niewola[edytuj]
Po kapitulacji poszła do niewoli pod fałszywym nazwiskiem jako Helena Gara - od października 1944 r. była jeńcem Stalagu X B Sandbostel, po ujawnieniu stopnia oficerskiego przeniesiona w grudniu 1944 r. do Oflagu IX C Molsdorf w Turyngii[uwaga 8]. W grupie kobiet-oficerów ewakuowana do Blankenhain, gdzie 13 kwietnia 1945 r. została wyzwolona przez pododdziały 3 Armii USA dowodzonej przez gen. Pattona.
Powrót do kraju[edytuj]
Po wyzwoleniu przewieziona z grupą byłych jeńców do fabryki metalurgicznej w Burgu w Hesji. Tam odnalazł ją brat Krzesław, do niedawna jeniec Oflagu VII A Murnau. Zabrał ją do siebie, gdyż obóz ten stał się ośrodkiem polskości na terenie okupowanych Niemiec. 12 września 1945 r. zawarła związek małżeński z ppor. Jerzym Szczęsnym Juniszewskim, jeńcem z września 1939 r. w Oflagu w Murnau, który po zakończeniu wojny pełnił funkcję oficera łącznikowego PSZ w Innsbrucku w Austrii. Tam w 1946 r. urodził się ich syn Jacek Piotr. W tym samym roku powrócili do Polski i zamieszkali w Mieroszowie koło Wałbrzycha.
PRL[edytuj]
W Mieroszowie przyszły na świat kolejne dzieci: Maciej Szczęsny (1948) i Małgorzata Zofia (1950). W 1951 r. rodzina zamieszkała w Legnicy, gdzie Halina podjęła pracę sekretarza Wydziału Cywilnego w Sądzie Powiatowym. W 1957 r. powróciła do pracy nauczycielskiej - jako katechetka w Szkole Podstawowej nr 10[uwaga 9], a następnie do sierpnia 1961 r., jako wychowawczyni w internacie Technikum Spożywczego. Po dwóch latach pracy w niepełnym wymiarze godzin przeszła na rentę, a po roku na emeryturę. Zmarła 2 stycznia 1984 r. w Akademii Medycznej w Gdańsku. Pochowana 6 stycznia 1984 r. w Legnicy.
Odznaczenia i awanse[edytuj]
- Awans do stopnia podporucznika AK (Warszawa 29/9 1944)
- Medal Wojska (trzykrotnie, Londyn, 15/8 1948)
- Krzyż Partyzancki (Warszawa 30/7 1975)
- Krzyż Armii Krajowej (Londyn 10/11 1983)
Uwagi[edytuj]
- ↑ Po wojnie nr 2.
- ↑ Używała psedonimów "Kryształ", "Sabina", "Szreniawa".
- ↑ W "Przedświcie" działała pod pseudonimem "Kryształ", posługując się fałszywymi dokumentami na nazwisko Gertrudy Schulz.
- ↑ Jako członek sztabu mjr. "Rysia" była świadkiem sporów kompetencyjnym pomiędzy "Jurem" wiceprezesem RN, a mjr. "Rysiem" dotyczących m.in. zasad pracy konspiracyjnej i scaleniu "Gryfa Pomorskiego" z Armią Krajową, do czego dążył mjr. "Ryś". Chodziło również o akta osobowe i spisy członków "Gryfa" sporządzane i przechowywane przez "Jura", co mjr. "Ryś" uważał za postępowanie wysoce niebezpieczne i przeczące elementarnym zasadom konspiracji. Tego samego zdania był ks. płk. "Rawycz" (Józef Wrycza) prezes RN "Gryfa", który polecił "Jurowi" zniszczenie przechowywanej dokumentacji. "Jur" był jednak zdania, że akta mają charakter archiwalny i w przyszłości będą ważnym źródłem wiedzy dla historyków, wobec czego polecenia nie wykonał.
- ↑ Dzięki nim uzyskała mieszkanie, pracę i fałszywe dokumenty na nazwisko Helena Gara.
- ↑ Oficjalnie pracowała w wytwórni pantofli.
- ↑ Armia Krajowa - I Obwód "Radwan" - Podobwód "Sławbor" - batalion "Iwo".
- ↑ Numer jeniecki 224089.
- ↑ Bibliografia poz. 3: "Została wyrzucona z pracy, dlatego, że poleciła wykonać dzieciom w adwencie lampiony oraz poprosiła, aby katechizowani brali udział w misjach lub w rekolekcjach parafialnych. W swoich zeszytach uczniowie mieli zapisany program, z którym należało zapoznać także rodziców."
Przypisy[edytuj]
- ↑ Artykuł opracowany na podstawie poz. bibliograficznej 1.
Bibliografia[edytuj]
1. Powstańcze Biogramy, Muzeum Powstania Warszawskiego http://www.1944.pl/historia/powstancze-biogramy/Halina_Kurowska
2. Sylwetki Kobiet-Żołnierzy, pod red. Krystyny Kabzińskiej, wyd. Fundacja "Archiwum i Muzeum Pomorskie Armii Krajowej oraz Woskowej Służby Polek", Toruń 2003 r., artykuł Janiny Kulesza-Kurowskiej.
3. Adam Szymanowski, Polityka władz komunistycznych Polski wobec Kościoła rzymskokatolickiego na Dolnym Śląsku (1957-1966), Wrocław 2011, s. 135-136, 185; Adam Szymanowski, Polityka władz komunistycznych wobec Kościoła rzymskokatolickiego na Dolnym Śląsku w latach 1960 - 1966, Praca doktorska napisana na seminarium naukowym z historii Kościoła pod kierunkiem ks. prof. Zdzisława Leca, Papieski Wydział Teologiczny, Wrocław 2009 r. http://www.dbc.wroc.pl/dlibra/docmetadata?id=4763&from=publication
4. Andrzej Gąsiorowski i Krzysztof Steyer, Tajna Organizacja Wojskowa Gryf Pomorski, Polnord Wydawnictwo Oskar, Gdańsk 2010 r.
This article "Halina Kurowska" is from Wikipedia. The list of its authors can be seen in its historical and/or the page Edithistory:Halina Kurowska.
Read or create/edit this page in another language[edytuj]
- Członkowie Przysposobienia Wojskowego Kobiet
- Kurowscy herbu Szreniawa
- Ludzie związani z Chełmżą
- Łączniczki Armii Krajowej
- Łączniczki w powstaniu warszawskim
- Oficerowie Armii Krajowej
- Polscy nauczyciele
- Uczestnicy kampanii wrześniowej
- Urodzeni w 1915
- Zmarli w 1984
- Żołnierze Tajnej Organizacji Wojskowej Gryf Pomorski
- Odznaczeni Krzyżem Armii Krajowej
- Odznaczeni Krzyżem Partyzanckim
- Odznaczeni Medalem Wojska
