Jakub Wiśnia
Jakub Wiśnia (ur. 22 maja 1899, zm. 10 października 1983 w Warszawie[1]) – jeden z ocalałych tzw. "warszawskich robinsonów" żydowskiego pochodzenia, uczestnik powstania warszawskiego, kucharz i pracownik Warszawskich Zakładów Gastronomicznych.
Życiorys[edytuj]
O przedwojennym życiu niewiele wiadomo, w kilku źródłach pojawia się niepotwierdzona informacja, że był kucharzem z Nalewek. Podczas okupacji wraz z żoną i córką trafił do getta warszawskiego. Po stłumieniu powstania w 1943 roku przeniesiony do obozu przejściowego na ulicę Brzeską, gdzie córka popełniła samobójstwo (żona została wysłana do obozu zagłady)[2]. Wiśnia trafił na Pawiak, gdzie pracował jako krawiec wojskowy, a w 1944 wraz z grupą Żydów umieszczony został w tzw. Gęsiówce. 5 sierpnia 1944 w brawurowym ataku batalionu "Zośka" niemiecki obóz został wyzwolony, a Wiśnia przyłączył się do powstańczego oddziału, gdzie pełnił rolę w służbach kwatermistrzowskich i przeszedł cały szlak bojowy od Starego Miasta aż po Czerniaków. Po upadku powstania warszawskiego z grupą 12 osób pochodzenia żydowskiego ukrył się w ruinach domu przy wylocie ulicy Mariańskiej na Twardą. W kryjówce tej, przyłapany na piciu wody poza kolejnością, został skazany zaocznie na karę śmierci[3]. Pod koniec roku 1944 ukrywający się nawiązali kontakt z inna grupą "robinsonów", w skład której wchodził piekarz Czesław Lubaszka. Otrzymali od nich kilka bochenków chleba. Po wysadzeniu przez Niemców ruin budynku przy ulicy Twardej, grupa Wiśni ewakuowała się kanałami i rozpierzchła po Śródmieściu, gdzie doczekała wyzwolenia 17 stycznia 1945.
W pierwszych latach po wojnie Wiśnia prowadził na ulicy Zielnej niewielki lokal gastronomiczny, potem pracował w Warszawskich Zakładach Gastronomicznych. Pochowany został na Cmentarzu Żydowskim na Woli (sektor 8a, rząd 8, numer 4). Na pogrzeb Jakuba Wiśni przyszli powstańcy z batalionu "Zośka" a por. Stanisław Sieradzki "Świst wygłosił uroczystą mowę[4].
Obecność w kulturze i literaturze[edytuj]
Hanna Krall poświęciła mu artykuł pt. Jakub (Tygodnik Powszechny; 03/2007)[5]. Wiśnia jest również jednym z bohaterów pojawiających się w książce Beaty Chomątowskiej pt. Stacja Muranów (Wydawnictwo Czarne, Wołowiec 2012)[6].
Losy Wiśni jako "warszawskiego robionsona" wspomiane zostały w zbiorze opowiadań Wacława Gluth-Nowowiejskiego pt. Nie umieraj do jutra (Krajowa Agencja Wydawnicza, 1982)[7], a także opracowaniach historycznych Michała Studniarka pt. Robinsonowie. Ludzie ukrywający się w gruzach Warszawy po upadku powstania w 1944 roku (Instytut Historii PAN, Warszawa, 2022)[8] oraz Barbary Engelging i Dariusza Libionki pt. Żydzi w powstańczej Warszawie (Stowarzyszenie Centrum Badań nad Zagładą Żydów, Warszawa, 2009)[9].
Wiśnia pojawia się także w artykułach Andrzeja Kobosa dotyczących wyzwolenia obozu na Gęsiówce w tym atykule pt. Wyzwolenie "Gęsiówki" w Powstaniu Warszawskim w kwartalniku sieciowym zwoje-scrolls (wrzesień 2004)[10].
Przypisy[edytuj]
- ↑ Powstańcze Biogramy - Jakub Wiśnia, www.1944.pl [dostęp 2024-07-05] (pol.).
- ↑ Wacław Gluth-Nowowiejski, Nie umieraj do jutra, Marginesy, Warszawa 2019, s. 27.
- ↑ Michał Studniarek, Robinsonowie. Ludzie ukrywający się w gruzach Warszawy po upadku powstania w 1944 roku, IH PAN, Warszawa 2022, s. 85.
- ↑ Archiwum Historii Mówionej - Stanisław Sieradzki, www.1944.pl [dostęp 2024-07-05] (pol.).
- ↑ Hanna Krall: Jakub. tygodnikpowszechny.pl, 2007-01-17. [dostęp 2024-07-08].
- ↑ "Stacja Muranów". dzieje.pl, 2016-07-12. [dostęp 2024-07-08].
- ↑ Wacław Gluth-Nowowiejski – Nie umieraj do jutra (Krajowa Agencja Wydawnicza, 1982) s. 18, 20, 30
- ↑ Michał Studniarek – Robinsonowie. Ludzie ukrywający się w gruzach Warszawy po upadku powstania w 1944 roku (Instytut Historii PAN, Warszawa, 2022; ISBN:978-83-66911-37-6) s. 80, 85, 123, 160, 180, 209, 229
- ↑ Barbara Engelking, Dariusz Libionka – Żydzi w powstańczej Warszawie (Stowarzyszenie Centrum Badań nad Zagładą Żydów, Warszawa, 2009; ISBN:978-83-926831-1-7) s. 266 i 269
- ↑ Andrzej Kobos: Wyzwolenie "Gęsiówki" w Powstaniu Warszawskim. zwoje-scrolls. [dostęp 2012-06-01].
This article "Jakub Wiśnia" is from Wikipedia. The list of its authors can be seen in its historical and/or the page Edithistory:Jakub Wiśnia.
