Rola grupowa

Role grupowe – rodzaj ról społecznych podejmowanych w małych grupach.

Ze względu na łatwość prowadzenia badań zjawisk społecznych w sytuacji terapeutycznej, a także przydatność praktyczną, role grupowe często omawiane są na przykładzie interakcji członków grup psychoterapeutycznych.

Charakterystyka ról grupowych w procesie rozwoju grupy terapeutycznej w terapii grupowej[edytuj]

Role konstytuowane w fazie orientacji i zależności[edytuj]

zgodnie z funkcją dla poszczególnych osób i grupy

lider dominacji – w nowej, mało ustrukturalizowanej sytuacji próbuje przejąć przywództwo zadaniowe, nadaje ramy formalne interakcjom, stara się wyznaczyć cele lub reguły (osoby te źle czują się w niejasnych relacjach z innymi, zależy im na produktywności własnej) pozostali członkowie grupy mogą podtrzymywać rolę lidera zadaniowego);
lider sympatii – dostarcza oparcia, zrozumienia, ciepła, wczuwa się w nastroje większości, ma tendencje opiekuńcze;
błazen grupowy – osoba, której zachowanie sprzyja rozładowaniu napięcia przez humor (sama źle toleruje napięcie) – konstruktywne dla jednostki i grupy tylko w pierwszej fazie terapii;
kozioł ofiarny – kanalizuje napięcie grupowe, źle toleruje lęk, grupa rozładowuje agresję na tej osobie (przejawia brak wrażliwości na nastrój grupy, bądź źle odbiera sygnały dystansowania się i złości);
outsider – osoby, które budzą niepokój grupy – pozostaje na uboczu; początkowo grupa poświęca mu czas, jeśli to nie skutkuje jest izolowany, odrzucany przez grupę;

w relacji do terapeuty

dobry uczeń – pragnie podporządkować zaleceniom i oczekiwaniom, stara się być uległy, by zasłużyć na akceptację, uniknąć odtrącenia (rola destruktywna, gdy za długo trwa);

Role konstytuowane w fazie konfrontacji[edytuj]

wyraziciel nastrojów grupowych – odbiera przeżywane przez grupę emocje, wyraża je niewerbalnie lub werbalnie;
stabilizator emocji grupowych – potrafi interpretować wydarzenia w grupie, nadaje im znaczenie;
sumienie grupy – pilnuje przestrzegania norm moralnych, wzbudza poczucie winy;
dziecko grupowe – pod ochroną pozostałych, może występować pod dwiema postaciami:
- biedne dziecko – okazuje bezradność, niezdecydowanie,
- szalone dziecko – może demonstrować zachowania rebelianckie, zyskuje sympatię, bo zastępczo ujawnia nieaprobowane przez innych pragnienia;
dobra mama (kochany wujaszek) – inni oczekują wsparcia od tej osoby, może mieć kłopoty z ustanawianiem granic;
bard grupowy (filozof grupowy) – osoba wrażliwa na nastrój grupy, metaforycznie ujmuje sens wydarzeń w grupie, poszukuje sensu egzystencjalnego;
opozycjonista – kwestionuje decyzje grupy i terapeuty, uruchamia krytyczne myślenie na temat reguł i norm.