Franciszek Baran
| ||
| Data i miejsce urodzenia | 1844 Brzostek | |
| Data i miejsce śmierci | 7 sierpnia 1915 Posada Olchowska | |
| Narodowość | polska | |
| Odznaczenia | ||
| ||
Franciszek Baran (ur. 1844 w Brzostku, zm. 7 sierpnia 1915 w Posadzie Olchowskiej) – powstaniec styczniowy, żołnierz, robotnik związany z Sanokiem.
Życiorys[edytuj]
Franciszek Baran urodził się w 1844 w Brzostku[1][2][3][uwaga 1]. Przed 1863 został pomocnikiem handlowym Józefa Goebla w Krakowie[1]. Po wybuchu powstania styczniowego w wieku 19 lat przyłączył się do oddziału kpt. Wierzbickiego[1]. Uczestniczył w kilku bitwach insurekcji[1]. Został dwa razy ranny w bitwie pod Myszkowem i został wzięty do niewoli rosyjskiej[1]. Był leczony w szpitalu w Częstochowie[1]. Następnie został skierowany do Piotrkowa, później do Warszawy[1], gdzie w lipcu więziono go w Cytadeli[4]. Wcielony do Armii Imperium Rosyjskiego przebywał w Petersburgu, Moskwie i Niżnym Nowogrodzie, a po przydzieleniu do batalionów sybirskich służył w Permie, Omsku i finalnie w Tobolsku[1]. Po stwierdzeniu przez Rosjan pomyłki w postaci służby F. Barana w armii Imperium Rosyjskiego jako obywatela państwa austriackiego, został zwolniony ze służby i skazany na karę dwóch lat rot aresztanckich za przekroczenie granicy z bronią w ręku[1].
W wyniku starań ks. Ludwika Ruczki został zwolniony 23 kwietnia 1865 i w październiku tego roku powrócił na obszar Galicji[5][6]. W 1866 został wcielony do Armii Cesarstwa Austriackiego i brał udział w wojnie prusko-austriackiej w walkach na froncie włoskim[1].
Osiadł w Sanoku[1][7], gdzie został pracownikiem tamtejszej Fabryki Wagonów i Maszyn Walentego Lipińskiego, początkowo jako robotnik, później na stanowisku maszynisty[1][3]. W 1908 został odznaczony Srebrnym Krzyżem Zasługi Cywilnej za 40-letnią służbę[8][1]. W 1913 nadal pracował w macierzystej fabryce[1].
Franciszek Baran od około 1875 był żonaty z Anną z domu Kowalską, także urodzoną w Brzostku, z którą zamieszkiwał w podsanockiej Posadzie Olchowskiej[2][9][3][10]. Zmarł tamże 7 sierpnia 1915[2][11][uwaga 2]. Został pochowany na cmentarzu przy ul. Rymanowskiej w Sanoku 8 sierpnia 1915[2][3][12][13]. Niespełna trzy lata później obok niego spoczęła jego żona Anna (zm. 26 maja 1918 w wieku 64 lat)[9][10]. Ich wspólny grobowiec został wpisany do rejestru zabytków i podlega ochronie prawnej[14][15]. Po prawej stronie ich grobowca zostały pochowane ich córki: Maria Spanily (ur. 9 września 1886 w Kamionce Strumiłowej, zm. 18 lutego 1977 w Sanoku[16]) i Teofila Nowicka (ur. 1893, zm. od 23 lipca 1918 zamężna z urzędnikiem fabryki maszyn i wagonów Witoldem Nowickim rodem z Krzeszowic[17], 26 czerwca 1919 w wieku 25 lat)[18][19].
Uwagi[edytuj]
- ↑ Według artykułu prasowego w „Tygodniku Ziemi Sanockiej” z 1913 Franciszek Baran urodził się w 1844. W tej samej publikacji podano, że przystąpił do powstania w 1863 w wieku 19 lat. Adnotacja w parafialnej księdze zmarłych z 1915 wskazała, że zmarł w wieku 75 lat, co mogło by oznaczać, że urodził się około 1840, aczkolwiek należy przyjąć, że – tak jak i w niektórych innych przypadkach – wiek w księdze zmarłych podano w liczbie umownej.
- ↑ Inskrypcja nagrobna została zredagowana w taki sposób, że wymieniając kolejno Annę i Franciszka Baranów podała lata śmierci 1915 i 1918, co sugeruje odwrotnie umieszczony rok ich zgonu niż w rzeczywistości.
Przypisy[edytuj]
- ↑ 1,00 1,01 1,02 1,03 1,04 1,05 1,06 1,07 1,08 1,09 1,10 1,11 1,12 1,13 Sanoczanie w powstaniu. „Tygodnik Ziemi Sanockiej”. Nr 7, s. 1-2, 9 lutego 1913.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 Księga Zmarłych 1904–1934 Sanok. T. J. Sanok: Parafia Przemienienia Pańskiego w Sanoku, s. 185 (poz. 187).
- ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 Księga zmarłych i pochowanych w Sanoku na cmentarzu przy ul. Rymanowskiej i Matejki od 1895 do 1952 r.. Sanok. s. 117 (poz. 1763).
- ↑ Królestwo Polskie. „Czas”. Nr 159, s. 3, 16 lipca 1863.
- ↑ Poddani austrjaccy uwolnieni z niewoli rosyjskiej. „Gazeta Narodowa”. Nr 229, s. 3, 7 października 1865.
- ↑ Kronika miejscowa i zagraniczna. „Czas”. Nr 232, s. 2-3, 11 października 1865.
- ↑ Alojzy Zielecki, Społeczeństwo Sanoka u progu XX wieku. Życie kulturalne. W epoce autonomii galicyjskiej, w: Sanok. Dzieje miasta. Praca zbiorowa pod redakcją Feliksa Kiryka, Kraków 1995, s. 462.
- ↑ Odznaczenia jubileuszowe. „Kurjer Lwowski”. Nr 561, s. 3, 1 grudnia 1908.
- ↑ 9,0 9,1 Księga Zmarłych 1904–1934 Sanok. T. J. Sanok: Parafia Przemienienia Pańskiego w Sanoku, s. 220 (poz. 58).
- ↑ 10,0 10,1 Księga zmarłych i pochowanych w Sanoku na cmentarzu przy ul. Rymanowskiej i Matejki od 1895 do 1952 r.. Sanok. s. 138 (poz. 2088).
- ↑ Indeks do ksiąg zmarłych od roku 1914. Sanok: Parafia Przemienienia Pańskiego w Sanoku, s. B 1915, (Tom J, str. 177, poz. 187).
- ↑ Norbert Ziębal: Na wielu grobach weteranów na Podkarpaciu zapłonęły znicze pamięci. Akcję prowadził IPN w Rzeszowie. nowiny24.pl, 2022-11-02. [dostęp 2022-11-30].
- ↑ Franciszek Baran. cmentarzsanok.zetohosting.pl. [dostęp 2022-11-30].
- ↑ Inwentarz Archiwum Historycznego Muzeum Historycznego w Sanoku. Nr teczki 341: Opis nagrobków przeznaczonych do odnowienia i przedstawiających wartość historyczną na cmentarzu przy ul. Rymanowskiej i Matejki w Sanoku. Muzeum Historyczne w Sanoku, s. 44.
- ↑ Zabytkowe nagrobki. starecmentarze.sanok.pl. [dostęp 2015-09-30].
- ↑ Księga Zmarłych 1975–1995 Sanok. Parafia Przemienienia Pańskiego w Sanoku, s. 14 (poz. 17).
- ↑ Księga małżeństw (1912–1924). Parafia Przemienienia Pańskiego w Sanoku, s. 57 (poz. 29).
- ↑ Księga Zmarłych 1904–1934 Sanok. T. J. Sanok: Parafia Przemienienia Pańskiego w Sanoku, s. 335 (poz. 134).
- ↑ Księga Zmarłych 1904–1934 Sanok. T. J. Sanok: Parafia Przemienienia Pańskiego w Sanoku, s. 237 (poz. 77).
This article "Franciszek Baran" is from Wikipedia. The list of its authors can be seen in its historical and/or the page Edithistory:Franciszek Baran.
Read or create/edit this page in another language[edytuj]
- Ludzie urodzeni w Brzostku
- Pochowani na Cmentarzu Centralnym w Sanoku
- Polacy – wojskowi armii Cesarstwa Austriackiego
- Polacy karnie wcieleni do armii Imperium Rosyjskiego
- Polacy odznaczeni Krzyżem Zasługi Cywilnej
- Polscy zesłańcy w Imperium Rosyjskim (powstanie styczniowe)
- Powstańcy styczniowi w niewoli rosyjskiej
- Polscy robotnicy
- Pracownicy fabryki maszyn, wagonów i autobusów w Sanoku
- Uczestnicy wojny prusko-austriackiej
- Urodzeni w 1844
- Więźniowie Cytadeli Warszawskiej (Królestwo Kongresowe)
- Zmarli w 1915
- Żołnierze powstania styczniowego
