Jan Walenty Jabłecki
 |
Zawartość tej strony może naruszać prawa autorskie.
Tekst źródłowy prawdopodobnie pochodzi z: Link do tej strony został dodany do Wikipedia:Lista NPA.
|
| ||
| Rodzina | Jabłeccy herbu Kościesza | |
| Data i miejsce urodzenia | 1684 Jabłeczniki k. Pułtuska | |
| Data i miejsce śmierci | 1736 Krościenko Niżne | |
| Ojciec | Kazimierz Jabłecki | |
| Matka | Gertruda Jabłecka de domo księżniczka Giedroyć | |
| Żona |
Eufrozyna Ścibor-Kotkowska de domo Jordan primo voto Jabłecka secundo voto Ścibor-Kotkowska | |
| Odznaczenia | ||
| ||
Jan Walenty Jabłecki z Jabłeczników i Kościesz k. Pułtuska herbu Kościesza (ur. w 1684, w Jabłecznikach k. Pułtuska, zm. w 1736 w Krościenku Niżnym) – dzierżawca starostwa krośnieńskiego i sanockiego (tenutariusz), stolnik chełmiński, towarzysz chorągwi husarskiej kasztelana krakowskiego, ziemianin, filantrop[1].
Życiorys[edytuj]
Jabłecki urodził się w 1684 roku we wsi Jabłeczniki nieopodal Pułtuska jako syn Kazimierza i Gertrudy de domo księżniczki Giedroyć herbu własnego [potrzebny przypis]. Wychował się w Wilnie i Warszawie. Piastował urząd stolnika chełmińskiego, ponadto był towarzyszem chorągwi husarskiej kasztelana krakowskiego. Awans społeczny z drobnego szlachcica do majętnego ziemianina i polityka zawdzięczał matce, która wywodziła się ze starego, wpływowego rodu. Przyjaźnił się z hetmanem Janem Klemensem Branickim herbu Gryf [potrzebny przypis], jednym z najbardziej wpływowych Polaków tamtego okresu. Jabłecki także pomagał mu w zarządzaniu. Dzięki protekcji Branickiego, pomnożył majątek o kilka miejscowości, co wraz w posagiem żony i jego spadkiem stanowiło około 25 wsi [potrzebny przypis]. W latach 1714-1717 był tenutariuszem krośnieńskim, czyli dzierżawcą starostwa krośnieńskiego (starostą niegrodowym pozostawał Branicki). Wyniszczone przez najazdy Krosno okazało się trudniejsze do przywrócenia mu świetności, niż myślał. W tych samych latach dzierżawił starostwo sanockie. Po 3 latach porzucił tę godność. W tym czasie zauroczył się okolicą Krosna. Zakupił kilka wsi oraz kilka części wsi, m.in. część Bóbrki, którą z pietyzmem administrował. To właśnie w niej pochowano jego serce w 1736 roku. Potomkowie Jana już nie odziedziczyli takiej zaradności, dlatego majątek się pauperyzował. Przyczyniła się też do tego żona, Eufrozyna primo voto Jabłecka z Jabłeczników i Kościesz herbu Kościesza [potrzebny przypis] secundo voto Ścibor-Kotkowska z Przybinic i Bełzowa herbu Pilawa de domo Jordan z Zakliczyna herbu Trąby, która po śmierci pierwszego męża roztrwoniła sporą część jego majątku, do tego wypełniając wolę śp. męża, zapisując go na klasztory m.in. w Starej Wsi[2][3]. W 1736 Jabłecki ufundował renowację kaplicy Oświęcimów w Krośnie, następnie zapisał m.in. 20 tysięcy na klasztory reformackie prowincji małopolskiej [potrzebny przypis]. Sporządził z tej okazji testament w 1736 roku, w Krościenku Wyżnym, które dzierżawiła jego rodzina do 1745 roku. 20 tysięcy w tamtych czasach było równowartością około 285 koni dworskiej klasy lub 400 koni chłopskiej klasy. Jan Walenty został pochowany w klasztorze, w Bieczu. Eufrozyna po śmierci Jana, synowej, Catriony Alpiny Aileene z rodu Mackenzie herbu własnego [potrzebny przypis] i ich syna, ufundowała mauzoleum (kaplica z katakumbami) w Bóbrce, wystawione na grobowcu-kurhanie[4]. W 1721 r. Jan Walenty i Eufrozyna Jabłeccy wymieniani są jako dzierżawcy Hoczwi, Bachlawy i Żerdenki w Bieszczadach. Dzierżawili te miejscowości od Michała Urbańskiego, pradziadka Aleksandra Fredry, słynnego komediopisarza. Za czasów Jana, Bóbrka przeżywała rozkwit, gdyż wyremontowano stary kościół, założono liczne jazy na potokach i strumieniach, poszerzono koryta cieków wodnych, wykopano kilkanaście stawów, założono sady owocowe, młyn wiatrowy i młyn wodny (na wtedy wcielonej okresowo do Bóbrki części Chorkówki), wybudowano nową karczmę, a przy starym dworze przekomponowano zaniedbany ogród. Jako tenutariusz krośnieński zorganizował cykliczne jarmarki bobrzeckie, na które zjeżdżali się z towarami mieszkańcy okolicznych wsi, którzy wcześniej narzekali, że muszą wyprawiać się aż do Krosna. Zarządził też, aby granice Bóbrki były zaznaczone cisowym żywopłotem[5].
Przypisy[edytuj]
- ↑ "Magnackie dobra Jana Klemensa Branickiego", Sztachelska-Kokoczka Alina, wydanie : 2006 r.: Administratorzy i dzierżawcy w dobrach Jana Branickiego.
- ↑ "Biuro Prasowe Jasnej Góry": W STAREJ WSI JUBILEUSZ 250-LECIA KONSEKRACJI KOŚCIOŁA.
- ↑ Encyklopedia Kościelna, Tom XVIII Pabst.-Pelagjusz II. Warszawa 1892
- ↑ Gmina Chorkówka- dawniej i dziś: Mauzoleum Jabłeckich w Bóbrce.
- ↑ "Gmina Chorkówka- dawniej i dzis": biografia Jana Walentego Jabłeckiego.
Bibliografia[edytuj]
- Piotr Łopatkiewicz, Tadeusz Łopatkiewicz "Stanisława Tomkowicza inwentarz zabytków powiatu krośnieńskiego", Muzeum Narodowe w Krakowie, Kraków 2005
- Alina Sztachelska-Kokoczka, "Magnackie dobra Jana Klemensa Branickiego", 2006
- "Encyklopedia Kościelna, Tom XVIII Pabst.-Pelagjusz II", Warszawa 1892
- dr Łukasz Bajda "Szlachta w Bieszczadach i na Pogórzu. Czasy saskie i stanisławowskie.", 2017
This article "Jan Walenty Jabłecki" is from Wikipedia. The list of its authors can be seen in its historical and/or the page Edithistory:Jan Walenty Jabłecki.
