Kierunek ruchu na kolei

Podobnie jak na drogach, również na dwu- i więcejtorowych liniach kolejowych obowiązuje określony kierunek ruchu pociągów.

System zabezpieczenia ruchu na takich liniach może, ale nie musi dopuszczać pełnej dwukierunkowości. Poruszanie się pociągów „po torze przeciwnym do zasadniczego” jest stosowane w szczególnych wypadkach, ale obwarowuje je zazwyczaj szereg regulaminowych ograniczeń, np. dotyczących prędkości maksymalnej.

Kierunek ruchu przyjęty jest jednolicie dla całej sieci kolejowej, fragmentów tej sieci albo osobno dla każdej linii. Zależy to od lokalnego zwyczaju, wykształconego w toku rozwoju historycznego sieci kolejowej.

Ruch lewostronny na kolejach sieci krajowej przyjęty jest na całym obszarze następujących państw:

Wielka Brytania;
Irlandia;
Japonia;
Australia;
Południowa Afryka;
Indie;
Korea Południowa (większość linii, metro w Seulu ma w większości ruch prawostronny; na drogach ruch prawostronny);
Belgia (metro w Brukseli ma w większości ruch prawostronny, z wyjątkiem fragmentu linii 2 i 6 między stacjami Koning Boudewijn i Zuidstation; na drogach ruch prawostronny);
Włochy (włącznie z metrem w Rzymie; na drogach ruch prawostronny);
Szwajcaria (na drogach ruch prawostronny);
Szwecja (włącznie z metrem sztokholmskim, ale z wyjątkiem linii Malmö – Kopenhaga; na drogach ruch prawostronny);
Portugalia (na drogach ruch prawostronny).

Ruch lewostronny na większości obszaru państwa:

Francja – z wyjątkiem Alzacji i wschodniej Lotaryngii; sieci metra mają ruch prawostronny, z wyjątkiem Lyonu (w całym kraju na drogach ruch prawostronny);

Ruch lewostronny ograniczony do wybranych linii:

Austria – tylko Südbahn (Wiedeń – Graz), FJ-Bahn i Nordbahn, tj. Kolej Północna (na drogach ruch prawostronny);
Hiszpania – dawna sieć CF Norte na północ od Madrytu; także metro w Madrycie;
Czechy – tylko d. Nordbahn, tj. Kolej Północna (Břeclav – Ostrawa).

Ruch prawostronny na kolejach sieci krajowej przyjęty jest na całym obszarze następujących państw:

Niemcy;
Dania;
Holandia;
Polska;
Czechy z wyjątkiem d. Nordbahn;
Rosja;
Węgry;
Słowacja;
Stany Zjednoczone;
Korea Południowa;
Chiny.

Ruch prawostronny na części obszaru kraju:

Hiszpania, z wyjątkiem części linii dawnej kolei Norte na północ od Madrytu;
Francja: Alzacja i wschodnia Lotaryngia – pozostałość po okresie przynależności do Niemiec.

Ruch prawostronny ograniczony do wybranych linii:

Austria: tylko Westbahn, Brennerbahn, Arlbergbahn, kolej Bruck a.d.Mur – Klagenfurt am Wörthersee – Villach

Przejście z ruchu prawostronnego na lewostronny (i odwrotnie) realizowane jest głównie na węzłach będących punktem styku sieci obu typów. W niektórych wypadkach zbudowano jednak bezkolizyjne skrzyżowania torów, m.in. pod Akwizgranem na linii do Liège czy na skręcie omijającym Przerów na trasie Ołomuniec – Ostrawa (Czechy).