Organizacja kolei

Koleje były początkowo (II poł. XIX wieku) organizowane w formie prywatnych przedsiębiorstw posiadajcych monopol na wykonywanie usług przewozowych na sieci kolejowej. Tę formę organizacyjną uznano za niewydolną z gospodarczego punktu widzenia i w I połowie XX wieku w wielu państwach świata koleje zostały znacjonalizowane.

Forma organizacyjna kolei jako monopolu państwowego nie sprawdziła się jako strategia długofalowa. Spowodowała stagnację pozycji tego środka transportu na rynku i została w większości krajów europejskich porzucona pod koniec XX wieku (w Szwecji - 1988, Wielkiej Brytanii - 1995 do 1997, Niemczech - 1994, Czechach - 1994, Danii - 1997, Estonii - 1997 do 2001, ponadto w Norwegii, Finlandii, Holandii).

Jako powody niewydolności można podać brak bodźców do wprowadzania innowacji na rynek, do zdobywania nowych klientów, redukcji kosztów i wydajnej alokacji zasobów. Przedsiębiorstwa państwowe o pozycji monopolistycznej w większości przypadków zaprzestawały działań by na rynek wprowadzać nowe produkty po atrakcyjnych cenach.

Według teorii ekonomicznej, dopiero wprowadzenie zmian organizacyjnych wprowadzających normalną, wolnorynkową organizację rynku powinno wyeliminować zaburzenia i spowodować rozwój tego środka transportu. Ekonomiści pragnęliby sytuacji, w której można by wyrównać szanse konkurencji transportu szynowego i drogowego. Oznacza to, iż Państwo musiałoby przejąć odpowiedzialność za infrastrukturę i stworzyć warunki nieograniczonej konkurencji na rynku kolejowym. W celu rozwoju sektora połączeń pasażerskich konieczne jest także stworzenie warunków konkurencji na rynku przewozów regionalnych i dalekobieżnych. Jak dotychczas, najdłużej tego typu system organizacyjny działa w organizacji przewozów kolejowych w królestwie Szwecji.

Teoria tzw. "kolei wolnorynkowej" nie jest jednak bez wad, i nie wszędzie się sprawdza. Np. w Wielkiej Brytanii w 2001 rząd wycofał się z prywatyzacji infrastruktury. Wnioski z tej lekcji wyciągnęły rządy i innych krajów. Jak dotychczas nie ma konkurencji wśród przewoźników we Francji.

Bibliografia[edytuj]

Paprocki Wojciech, Pieriegud Jana: Rozwój infrastruktury kolejowej w Polsce, [w:] Polska w Unii Europejskiej – strategie rozwoju, perspektywy i problemy, Kolegium Zarządzania i Finansów SGH, Warszawa 2005, s. 444-457
artykuły z mieś. "Rynek Kolejowy"

This article "Organizacja kolei" is from Wikipedia. The list of its authors can be seen in its historical and/or the page Edithistory:Organizacja kolei.