Władysław Dłużak
| ||
| Ilustracja Władysław Dłużak koniec lat 40 XX w. | ||
| Data i miejsce urodzenia | 23 maja 1909 Gaj, gmina Gostyń, powiat gostyński, | |
| Data i miejsce śmierci | 26 sierpnia 1979 Miami, hrabstwo Miami-Dade, Floryda, Stany Zjednoczone Ameryki Północnej | |
| Miejsce spoczynku | Dade Memorial Park, hrabstwo Miami-Dade, Floryda, USA | |
| Zawód, zajęcie | robotnik portowy | |
| Narodowość | polska | |
| Edukacja | Szkoła Powszechna w Małachowie, gmina Dolsk, Gimnazjum w Gostyniu | |
| Pracodawca | Zarząd Portu Gdynia | |
Władysław Dłużak (ur. 23 maja 1909 w Gaju, zm. 26 sierpnia 1979 w Miami, hrabstwo Miami-Dade, Floryda, USA - polski robotnik, więzień niemieckich obozów koncentracyjnych.
Okres przedwojenny[edytuj]
Pochodził z włościańskiej rodziny Wincentego i Zofii z domu Gościniak. Był dziesiątym dzieckiem i szóstym synem. Szkołę powszechną ukończył w Małachowie w 1921 r. Następnie uczęszczał do gimnazjum w Gostyniu. Znał języki niemiecki i francuski. W 1935 r. przeniósł się do Gdyni, gdzie zamieszkał przy ulicy Świętojańskiej 78. Po przyjeździe zatrudnił się jako robotnik portowy. W sierpniu 1939 r. nie został zmobilizowany[1].
Okres II wojny światowej[edytuj]
Po wybuchu wojny 1 września 1939 r. pozostał w Gdyni. Został aresztowany przez Gestapo 20 lutego 1940 r. i osadzony w Konzentrationslager Sachsenhausen 10 kwietnia 1940 roku jako więzień polityczny[2]. Nadano mu wówczas numer obozowy 21299[3]. Niedługo potem został przeniesiony do podobozu Konzentrationslager Groß Rosen (Rogoźnica). Pracował w miejscowych kamieniołomach granitu. Gdy KL Groß Rosen przekształcono z dniem 1 maja 1941 r. w samodzielny obóz pozostał w nim nadal[4] Kilka tygodni później 20 czerwca 1941 r. został osadzony w Konzentrationslager Dachau, gdzie nadano mu numer obozowy 26381[5] Tuż po przybyciu został przeniesiony do podobozu w oddalonym o blisko 80 km Bad Tölz. Była tam zlokalizowana szkoła junkierska dla kadetów SS. Na jej terenie więźniowie wykonywali różne roboty budowlane[6] Do obozu głównego powrócił 22 września 1942 r. i został umieszczony na Bloku 12[7] Został uwolniony przez oddziały VII Armii Amerykańskiej 29 kwietnia 1945 r.
Okres powojenny[edytuj]
Po oswobodzeniu w latach 1945-1951 przebywał na terenie Niemiec. Początkowo zamieszkał w Dachau w barakach przy Gröbenriederstr., a następnie w niewielkim domu przy Schleißheimerstr. 90[8] W tym okresie kurował swoje zdrowie nadszarpnięte pobytem w niemieckich obozach koncentracyjnych. W późniejszym okresie przeniósł się do Monachium. Tam 25 sierpnia 1948 r. złożył wniosek o emigrację do USA. Do Polski rządzonej przez komunistów nie chciał wracać. W tym czasie pracował jako tłumacz władz alianckich. Złożony wniosek został zaakceptowany 12 listopada 1950 r. Na tej podstawie 17 sierpnia 1951 r. znalazł się na pokładzie USS „General M.B. Steward” i wraz z innymi uchodźcami z Europy wypłynął z Bremerhaven do Ameryki. Do Nowego Jorku dotarł 7 września 1951 r.[9] Po dopełnieniu procedur imigracyjnych został przekazany do Amerykańskiego Komitetu ds. Przesiedlania Polskich Uchodźców (ACRPDP), powołanego w 1948 r. przez Kongres Polonii Amerykańskiej, z siedzibą w Chicago w stanie Ilinois. W tym mieście osiadł też na stałe. Wówczas też zaczął używać imienia Walter, które nie było jego imieniem metrykalnym. Sąd Okręgowy dla Chicago nadał mu obywatelstwo USA 23 maja 1967 r.[10] Tam poznał Janinę Kulczycką, z którą ożenił się w 1970 r. Stan zdrowia uniemożliwiał mu podjęcie zatrudnienia. Utrzymywał się z renty uzyskanej jako ofiara nazizmu. W rodzinie zapamiętany został jako dobry, sympatyczny i pogodny człowiek. Pod koniec życia przeniósł się do Miami na Florydzie, gdzie zmarł 26 sierpnia 1979 r. Został pochowany na cmentarzu Dade Memorial Park w Opa-locka.
Przypisy[edytuj]
- ↑ Application for Assistance Wladislaus Dluzak z dnia 25 sierpnia 1948 r., Arolsen Archive, dokument nr 79035192.
- ↑ E. Rojowska, Monika Tomkiewicz, Gdynia 1939-1945 w świetle źródeł niemieckich i polskich, Gdynia 2009, passim; Z. Szreder, Wysiedlenia z Gdyni w 1939 roku [w:] 60.Rocznica wrześnie 1939. Materiały z sesji popularno-naukowej, Gdynia 2000.
- ↑ Informacja o byłym więźniu Sachsenhausen, Archiwum Federalnej Służby Bezpieczeństwa Federacji Rosyjskiej, Moskwa.
- ↑ W. Benz, B. Distel, Der Ort Des Terrors : Geschichte der nationalsozialistischen Konzentrationslager Band III Sachsenhausen Buchenwald, Munchen 2005, s. 197-199.
- ↑ Karta osobowa KL Dachau Wladislaus Dluzak, Arolsen Archive, dokument nr 10022798.
- ↑ W. Benz, B. Distel, Der Ort Des Terrors : Geschichte der nationalsozialistischen Konzentrationslager Band II Frühe Lager Dachau Emslandlager, Munchen 2005, s. 293-296.
- ↑ Häftling Wladislaus Dluzak, KZ-Gedenkstätte Dachau, s. 1.
- ↑ Lista meldunkowa mieszkańców z 15 sierpnia 1946 r., Lista meldunkowa mieszkańców Polish Club Dachau z dnia 15 sierpnia 1947 r., Arolsen Archive, dokumenty nr 69864304, 100131639.
- ↑ Manifest of In-Bound Passengers (Aliens) z dnia 7 września 1951 r., Arolsen Archive, dokument nr 81753736.
- ↑ Illinois, Northern District (Eastern Division), Naturalization Index 1926-1979, dokument nr 8995818.
This article "Władysław Dłużak" is from Wikipedia. The list of its authors can be seen in its historical and/or the page Edithistory:Władysław Dłużak.
