Hierarchia obcości

Hierarchia obcości jest konceptem socjologicznym, przedstawionym w Sadze Endera amerykańskiego pisarza Orsona Scotta Carda. Klasyfikuje ona przedstawicieli innych niż nasza grup kulturowych lub gatunkowych pod kątem możliwości porozumienia i przedstawia się następująco:

Utlanning oznacza obcego z własnego gatunku i własnego kręgu kulturowego. Porozumienie jest bardzo łatwe zarówno dzięki podobnej fizjologii, jak i podstawom zwyczajów. Słowo to oznacza w języku szwedzkim „cudzoziemiec”.
Framling oznacza obcego z własnego gatunku, ale innego świata lub kręgu kulturowego. Porozumienie jest względnie łatwe poprzez podobną fizjologię, lecz utrudnione zupełnie odmiennymi zwyczajami (np. bohater Obcego w obcym kraju Roberta Heinleina). Słowo to oznacza w języku szwedzkim „nieznajomy”.
Ramen oznacza obcego z innego niż własny gatunku, z którym można pokojowo koegzystować. Porozumienie może być trudne, z racji braku podobieństw zarówno fizjologicznych, jak i kulturowych, ale jest możliwe dzięki odpowiednio wysokiemu poziomowi dyplomacji u obu stron. Przykładem może być większość bohaterów Gwiezdnych wojen lub Star Treka. Pochodzenie tego słowa nie jest wyjaśnione.
Varelse oznacza obcego z innego niż własny gatunku, z którym koegzystencja uwarunkowana będzie wyłącznie siłowo. Porozumienie jest niemożliwe z przyczyn różnic biologicznych i/lub kulturowych. Przykładem może być rozumny ocean z Solaris lub obcy z Fiaska Lema. Za varelse uważa się także wszystkie zwierzęta. Słowo to oznacza w języku szwedzkim „stworzenie”.

Ponadto sam Ender uzupełnia hierarchię obcości o piątą kategorię, Djur, która oznacza bestię, istotę, która ze swojej strony stanowi bezpośrednie zagrożenie dla innych istot. Są nimi np. ksenomorfy z cyklu filmów Obcy.

Hierarchia została zaprezentowana przez jedną z bohaterek cyklu, Valentine Wiggin, która opublikowała ją w książce Historia Wutana pod pseudonimem Demostenes. Nazwy w większości pochodzą z języków skandynawskich.