Barad-dûr
Barad-dûr – twierdza ze stworzonej przez J.R.R. Tolkiena mitologii Śródziemia. Była to główna siedziba Saurona, wzniesiona przy pomocy Pierścienia w Mordorze. Pojawia się we Władcy Pierścieni, pewne informacje na jej temat można też znaleźć w Dodatkach do tej powieści oraz w Silmarillionie.
Barad-dûr było położone na długiej, skalnej ostrodze gór Ered Lithui, wysuniętej w kierunku południowo-zachodnim od głównego pasma. Jest także zaznaczone i podpisane na mapach Śródziemia dołączonych do Władcy Pierścieni[1].
- W angielskim oryginale – Barad-dûr / Dark Tower / Lugbúrz / Great Tower
- Przekład Marii Skibniewskiej – Barad-dûr (Barad-dur)[2] / Czarna Wieża / Lugbúrz (Lugburz)[3] / Wspaniała Wieża
- Przekład Jerzego Łozińskiego – Barad-dûr / Mroczna Wieża / Lugbúrtz / Wielka Wieża
- Przekład Marii i Cezarego Frąców – Barad-dûr / Mroczna Wieża / Lugbúrz / Wielka Wieża
Historia[edytuj]
Budowa i losy twierdzy w Drugiej Erze[edytuj]
Sauron rozpoczął jej budowę około 1000 roku Drugiej Ery[4] i ukończył ją w sześćset lat później, około 1600 roku. Całą fortecę utrzymywała moc Jedynego Pierścienia i dopóki ten istniał, twierdzy nie dało się całkowicie zniszczyć. Barad-dûr w ciągu Drugiej i Trzeciej Ery było najpotężniejszą warownią w całym Śródziemiu.
Sauron opuścił fortecę, gdy poddał się Ar-Pharazônowi i udał się z nim do Númenoru (3262 rok). Powrócił do niej po zagładzie wyspy w 3319 roku i tam stworzył sobie nową cielesną powłokę, bowiem poprzednia przepadła wraz z Númenorem.
W trakcie wojny z Ostatnim Sojuszem elfów i ludzi Sauron, pokonany w bitwie na Dagorlad (3434 rok), został oblężony w Barad-dûr. Bronił się tam przez siedem lat (3434 – 3441). Ostatecznie forteca została zburzona po zwycięskiej dla sojuszników walce na stokach Orodruiny. Jednakże Pierścień, zdobyty przez Isildura, nie został zniszczony i przez to fundamenty Barad-dûr przetrwały.
Trzecia Era i Wojna o Pierścień[edytuj]
Dzięki temu Sauron, powróciwszy do Mordoru w 2951 roku Trzeciej Ery, mógł odbudować fortecę i ponownie tam osiąść. W Barad-dûr umieszczono wtedy jeden z magicznych, dalekowidzących kryształów, palantír Ithilu, zdobyty wcześniej przez Nazgûle. Właśnie w tej twierdzy Gollum był więziony w latach 3009 – 3017 i torturowany, gdy został pojmany w pobliżu Mordoru. Podczas Wojny o Pierścień stamtąd Sauron kierował ruchami swoich wojsk.
W trakcie swojej misji Frodo Baggins zobaczył siedzibę Władcy Ciemności po raz pierwszy z Amon Hen, dzięki mocy Jedynego Pierścienia:
Strona Szablon:Cytat.css nie ma żadnej zawartości.
Wreszcie (...) ujrzał zwarte, spiętrzone blanki, czarną niepokonaną wartownię, górę żelaza, stalową bramę, niezdobytą wieżę. To była Barad-dûr – forteca Saurona[5].
Drugi raz widział ją z oddali, gdy wraz z Samem Gamgee wspinał się na szczyt Góry Przeznaczenia:
Strona Szablon:Cytat.css nie ma żadnej zawartości.
Frodo zobaczył czarne, ciemniejsze niż otaczające ją ogromne ciemności, groźne iglice i żelazną koronę na szczycie najwyższej wieży Barad-dûr[6].
Gdy wreszcie unicestwiono Jedyny Pierścień (25 marca 3019 roku)[7] Barad-dûr runęło i uległo całkowitemu zniszczeniu.
Nazwy[edytuj]
Nazwa fortecy we Wspólnej Mowie brzmiała Czarna Wieża, co jest tłumaczeniem sindarińskiego miana Barad-dûr[8].
Z kolei w Czarnej Mowie zwano ją Lugbúrz, co znaczy Mroczna wieża[9], natomiast Rzecznik Saurona określał twierdzę mianem Wspaniała Wieża.
Ekranizacja Petera Jacksona[edytuj]
Na potrzeby ekranizacji Władcy Pierścieni, reżyserowanej przez Petera Jacksona, Barad-dûr zaprojektował John Howe, znany ilustrator dzieł Tolkiena, opierając się przy tym na swoich wcześniejszych pracach. Wedle jego rysunków wykonano dużych rozmiarów model, który następnie przy pomocy specjalnych kamer i techniki komputerowej odpowiednio powiększano, by w filmie sprawiał wrażenie prawdziwej budowli. Siedziba Saurona pojawia się we wszystkich częściach filmowej trylogii.
- scena po wyjeździe Gandalfa z Bag End – pokazano niższe partie warowni
- scena na Amon Hen – Frodo dzięki Pierścieniowi na palcu widzi całą twierdzę, od bram po sam szczyt z Okiem Saurona
- scena na Emyn Muil – przez ułamek sekundy Frodo widzi szczyt wieży i Oko Saurona
- scena z Sarumanem – Czarodziej przez palantír komunikuje się z Sauronem (kamera powoli pokazuje całą twierdzę)
- rozmowa Galadrieli z Elrondem – krotka migawka z Czarną Wieżą i latającymi wokół niej Nazgûlami
- zakończenie filmu – kamera zostawia wędrującego Froda i jego towarzyszy, po czym biegnie w górę, by na końcu pokazać panoramę Mordoru z Barad-dûr
- twierdza Saurona pojawia się w kolejnych scenach wędrówki Froda i Sama przez Mordor
- w trakcie bitwy pod Morannonem Aragorn i jego żołnierze widzą, z zajmowanych przez siebie pozycji, Czarną Wieżę przez cały czas i są świadkami jej zniszczenia po unicestwieniu Pierścienia
Przypisy[edytuj]
- ↑ Zobacz: J.R.R. Tolkien: Władca Pierścieni. przeł. M. Skibniewska. T. 1: Drużyna Pierścienia. Warszawa: 2002, s. 539.
- ↑ Taka pisownia, bez litery diakrytyzowanej, występuje w wydaniach Władcy Pierścieni sprzed 1996 roku i w wydaniach Silmarillionu sprzed 2006 roku.
- ↑ Pisownia bez litery diakrytyzowanej występuje w wydaniach Władcy Pierścieni sprzed 1996 roku.
- ↑ Wszystkie daty w tym artykule podano za: Dodatek B Kronika Lat (Kronika Królestw Zachodnich). W: J.R.R. Tolkien: Władca Pierścieni. przeł. M. Skibniewska. T. 3: Powrót króla. Warszawa: 2002, s. 468, 469, 470, 480, 482, 489.
- ↑ J.R.R. Tolkien: Władca Pierścieni. przeł. M. Skibniewska. T. 1: Drużyna Pierścienia. Warszawa: 2002, s. 525 (księga druga, rozdział 10 Rozstanie).
- ↑ J.R.R. Tolkien: Władca Pierścieni. przeł. M. Skibniewska. T. 3: Powrót króla. Warszawa: 2002, s. 274 (księga szósta, rozdział 3 Góra Przeznaczenia).
- ↑ Wedle kalendarza hobbitów z Shire’u był to dzień 25 miesiąca Rethe roku 1419. Jedynie z grubsza odpowiada on marcowi, bowiem ten kalendarz nie jest tożsamy z gregoriańskim. Dodać należy, iż hobbici daty roczne liczyli od osiedlenia się w swoim kraju (rok 1601 Trzeciej Ery).
Według kalendarza stosowanego w innych częściach Śródziemia (tzw. Kalendarz Namiestników) miesiąc ten zwał się Súlimë. Dokładne informacje o kalendarzach Śródziemia zawarte są w Dodatku D Kalendarz Shire’u, w trzecim tomie powieści. - ↑ Tłumaczenie nazwy podano za: A. Kubala: Przewodnik po nazwach miejscowych Śródziemia czyli Tłumaczenie i etymologia nazw miejscowych Śródziemia Trzeciej i Czwartej Ery według J.R.R. Tolkiena. Warszawa: 2003, s. 21 (hasło Barad-dûr).
- ↑ Tłumaczenie nazwy podano za: A. Kubala: op.cit.. s. 91 (hasło Lugbúrz).
Bibliografia[edytuj]
- John Ronald Reuel Tolkien: Władca Pierścieni. przeł. Maria Skibniewska. Warszawa: Warszawskie Wydawnictwo Literackie Muza SA, 2002. ISBN 83-7319-172-0.
- Pierścienie Władzy i Trzecia Era. W: John Ronald Reuel Tolkien: Silmarillion. przeł. Maria Skibniewska. Wyd. 10. Warszawa: Wydawnictwo Amber, 2004, s. 261-280. ISBN 83-241-1515-3.
- Arkadiusz Kubala: Przewodnik po nazwach miejscowych Śródziemia czyli Tłumaczenie i etymologia nazw miejscowych Śródziemia Trzeciej i Czwartej Ery według J.R.R. Tolkiena. Warszawa: Wydawnictwo Amber, 2003. ISBN 83-241-1143-3.
- Fran Walsh, Philippa Boyens, Peter Jackson: The Lord of the Rings: The Fellowship of the Ring. Screenplay based on the novels by J.R.R. Tolkien. 2001.
- Fran Walsh, Philippa Boyens, Stephen Sinclair, Peter Jackson: The Lord of the Rings: The Two Towers. Screenplay based on the novels by J.R.R. Tolkien. 2002.
- Fran Walsh, Philippa Boyens, Peter Jackson: The Lord of the Rings: The Return of the King. Screenplay based on the novels by J.R.R. Tolkien. 2003.
Linki zewnętrzne[edytuj]
- Barad-dûr (ang.). Tolkien Gateway. [dostęp 2011-08-30].
- Barad-dûr (ang.). The Thain's Book. An encyclopedia of Middle-earth and Numenor. [dostęp 2011-08-30].
- Barad-dûr (ang.). Encyclopedia of Arda. [dostęp 2011-08-30].
- J.R.R. Tolkien: Barad-dûr (ang.). [dostęp 2010-08-25].
- John Howe: The Dark Tower (ang.). [dostęp 2010-08-25].
- John Howe: Barad-dûr (ang.). [dostęp 2010-08-25].
- John Howe: Barad-dûr (ang.). [dostęp 2010-08-25].
- Ted Nasmith: The Nazgûl (ang.). [dostęp 2010-08-25]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-04-20)].
- Alan Lee: Red Eye of Sauron Atop Barad-dur (ang.). [dostęp 2010-08-25].
- Alan Lee: Barad-dur (ang.). [dostęp 2010-08-25].
- Roger Garland: Barad-dur (ang.). [dostęp 2010-08-25].
- C.G. Gaposchkin: Barad-dur (ang.). [dostęp 2010-08-25].
- Barad-dûr (ang.). [dostęp 2011-02-14]. – zdjęcie z filmu Powrót króla
This article "Barad-dûr" is from Wikipedia. The list of its authors can be seen in its historical and/or the page Edithistory:Barad-dûr.
