Nirnaeth Arnoediad
| |||
| Data | 473 rok Pierwszej Ery | ||
| Miejsce | Beleriand | ||
| Wynik | pełne zwycięstwo wojsk Morgotha | ||
| Walczące strony | |||
| |||
| Dowódcy | |||
| |||
| Siły | |||
| |||
| Straty | |||
| |||
Portal  Śródziemie
| |||
Nirnaeth Arnoediad – bitwa ze stworzonej przez J.R.R. Tolkiena mitologii Śródziemia.
Bitwa ta jest jedną sześciu wielkich batalii, stoczonych pomiędzy siłami elfów, ludzi i krasnoludów a armiami Władcy Ciemności, Morgotha. Jej przebieg opisano w jednym z rozdziałów Silmarillionu. Wspomina się o niej również w Niedokończonych opowieściach i Dzieciach Húrina.
Plan bitwy przedstawiła na jednej z map Karen Wynn Fonstad w swoim Atlasie Śródziemia[1].
- W angielskim oryginale – Nirnaeth Arnoediad / Tears Unnumbered
- Przekład Marii Skibniewskiej – Nirnaeth Arnoediad / Bitwa Nieprzeliczonych Łez
- Przekład Pauliny Braiter i Agnieszki Sylwanowicz – Nirnaeth Arnoediad
- Przekład Radosława Kota – Nirnaeth Arnoediad
Bitwa w Silmarillionie[edytuj]
Nirnaeth Arnoediad – piąta z wielkich Bitew o Beleriand, stoczona w 473 roku Pierwszej Ery[2].
Maedhros, po części zachęcony czynami Berena i Lúthien, uznał, że państwa elfów prędzej czy później upadną, jeżeli ci nie połączą się i nie zniszczą potęgi Morgotha. Zaczął więc tworzyć Ligę Maedhrosa.
Jej wojska przygotowywały się do zaatakowania Thangorodrimu z dwóch stron: z zachodu i wschodu.
Na zachodzie, wzdłuż Ered Wethrin, stanęły wojska Fingona, Najwyższego Króla Ñoldorów. Były to oddziały wszystkich elfów z Hithlumu, jak i Edainów z Dor-lóminu (pod wodzą braci Húrina i Huora). Wspierali ich Haladinowie Haldira z Brethilu, elfowie Círdana z Falas, mały oddział Gwindora z Nargothrondu oraz Mablung i Beleg – jedyni wojownicy przybyli z Doriath.
Na wschodzie, w okolicach wzgórza Himring, zajął pozycję Maedhros. Pod swoją komendą miał wszystkie siły elfów, które zebrał on i pozostali synowie Fëanora, jak i oddziały sojuszników – Easterlingów pod dowództwem synów Bóra i synów Ulfanga oraz krasnoludów z Belegostu (pod wodzą Azaghâla) i Nogrodu.
Wedle pierwotnego planu, pierwszy do ataku miał ruszyć Maedhros. Gdy wojska Władcy Ciemności uderzyłyby na niego, wtedy Fingon zaatakowałby z zachodu i wróg, wzięty w kleszcze, zostałby zniszczony. Sygnałem dla Fingona miało być wielkie ognisko rozpalone w Dorthonionie. Tymczasem Morgoth, świadomy zamiarów elfów, miał dość czasu na zebranie potężnej armii, jak również jego poplecznicy znajdowali się wśród wojsk Maedhrosa.
W dzień przesilenia letniego, wojska Ligi zajęły wyznaczone pozycje. Jednak atak nie nastąpił – zdrajca Uldor fałszywymi radami opóźniał natarcie synów Fëanora, zaś Fingon cały czas czekał na znak od nich. Wtem do wojsk Hithlumu nieoczekiwanie dołączył jego brat Turgon, król Gondolinu, na czele 10 000 wojowników. Tymczasem Morgoth wysłał swoją pierwszą armię, która pomaszerowała w stronę sił Fingona. Jej zadaniem było wywabić przeciwnika z zajmowanych pozycji. Orkowie podeszli bardzo blisko linii elfów i ludzi, lecz król (zgodnie z radą Húrina) nie zaatakował. Dopiero gdy żołdacy Morgotha zamordowali na oczach sprzymierzeńców elfa Gelmira (jednego z jeńców), ogarnięci gniewem wojownicy Fingona uderzyli na wroga. Całkowicie roznieśli armię orków i ruszyli na Thangorodrim. Na ich czele pędził Gwindor (brat Gelmira), wraz ze swym oddziałem. Udało im się nawet wedrzeć przez główne wrota do siedziby Władcy Ciemności. Wszyscy jednak, poza Gwindorem, zginęli osaczeni. Fingon wraz z resztą armii, został odepchnięty spod Angbandu przez główne siły Morgotha, które dopiero teraz weszły do walki.
Najwyższy Król musiał rozpocząć odwrót w stronę Hithlumu przez równinę Anfauglith, ścigany przez wrogie armie. Orkowie rozbili jego straż tylną złożoną z Haladinów – zginął Haldir oraz większość wojowników (po bitwie do Brethilu wróciło tylko trzech ludzi). W końcu hufiec Fingona został otoczony. Desperacko walczył on w okrążeniu, dopóki nie nadciągnął Turgon, bowiem król Gondolinu powstrzymał swoich podkomendnych od przedwczesnego ataku i teraz szedł bratu z odsieczą. Gondolindrimom udało się przebić przez pierścień orków i połączyć się z wojskiem Fingona.
Wkrótce potem nadciągnęły (spóźnione o pięć dni) wojska Maedhrosa. Ich przednie straże natarły na nieprzyjacielskich żołnierzy, którzy zaczęli cofać się w nieładzie. Eldarowie byli wtedy blisko zwycięstwa, lecz Morgoth rzucił do walki swoje ostatnie rezerwy tak że Angband opustoszał[3]. Do ataku ruszył Glaurung, wraz z resztą smoków oraz Balrogowie pod wodzą Gothmoga. Siły te rozdzieliły armie Fingona i Maedhrosa. Wówczas to Uldor i jego bracia otwarcie wystąpili przeciw synom Fëanora i zaatakowali ich od tyłu, wraz z jeszcze innymi Eastelingami, ukrytymi wcześniej pośród wzgórz. Otoczony z trzech stron hufiec Maedhrosa został rozbity, lecz w toku walki Maglor zabił przeklętego Uldora, przywódcę zdrajców, a synowie Bora usiekli Ulfasta i Ulwartha, zanim sami polegli[4]. Synowie Fëanora, wszyscy ranni, zebrawszy jeszcze garść wojowników, przebili się przez pierścień wrogów i uciekli do Ossiriandu. W tym odwrocie pomogli im krasnoludowie z Belegostu, którzy najdłużej wytrwali w polu. Udało im się powstrzymać i otoczyć Glaurunga. Podczas walki smok powalił Azaghâla, lecz ten umierając zdołał nożem zranić bestię tak poważnie, że Glaurung uciekł z pola bitwy, a wraz z nim reszta smoków. Krasnoludowie, zabrawszy ciało swego wodza, wycofali się w porządku, nikt wszakże nie ośmielił się zastąpić im drogi[5].
Na zachodnim skrzydle Fingon i Turgon musieli teraz stawić czoło całej armii Władcy Ciemności. Natarcie Gothmoga rozdzieliło wojska obu braci. Większa część hufca z Hithlumu została otoczona. Fingon poległ z ręki Wodza Balrogów, wybici też zostali jego żołnierze. Tymczasem Turgon wraz z ludźmi z Dor-lóminu, został zepchnięty ku moczarom Serech. Húrin i Huor przekonali monarchę, by wycofał się do Gondolinu, dzięki czemu ocali tajemnicę położenia królestwa. Turgon zebrał więc swój hufiec oraz niedobitków spod sztandaru swego brata i rozpoczął odwrót, strzeżony na flankach przez Ectheliona i Glorfindela. Manewr ten się udał i król powrócił do swej twierdzy. Natomiast Húrin i Huor zebrali niedobitków i pozostali z tyłu, by osłonić odwrót Turgona. Wzdłuż moczarów Serech sformowali żywy mur i dalej już nie ustępowali ani kroku[6]. Bohatersko walczyli do końca, aż wszyscy zginęli, oprócz Húrina, który zadał wrogom 70 ciosów, za każdym razem krzycząc Aure Entulava! W końcu jednak został wzięty do niewoli.
Nirnaeth Arnoediad, zwana też Bitwą Nieprzeliczonych Łez, zakończyła się straszliwą klęską Eldarów i Edainów, a Morgoth odniósł pełny triumf. Państwo Fingona przestało istnieć i Hithlum został zajęty przez Easterlingów. Synowie Fëanora błąkali się po dzikich puszczach u stóp Ered Lindon, wśród Elfów Zielonych z Ossiriandu, odarci z dawnej mocy i chwały[6]. Himring i ich dawne księstwa zostały podbite, podobnie jak większość północnego Beleriandu. Orkowie mogli teraz zapuszczać się w głąb całej, rozległej krainy, niszcząc ziemie aż do Nan-tathren i Ossiriandu. Elfowie, ku zadowoleniu Morgotha, zaczęli nieufnie odnosić się do innych niż Edainowie ludzi, pamiętając ciągle o zdradzie Uldora. Po bitwie przetrwały tylko królestwa Nargothrondu, Gondolinu, Doriathu, Haladinowie w Brethilu, Nogrod, Belegost, Elfy Zielone oraz marynarze z wybrzeża Falas, którzy w rok później wraz z Cirdanem i Gil-galadem przenieśli się na wyspę Balar.
Miano Nirnaeth Arnoediad (sind. Łzy nieprzeliczone[7]) bitwa ta otrzymała, bowiem żadna opowieść ani pieśń nie była zdolna wysłowić ogromu poniesionych w niej strat[6].
Bitwa w Księdze zaginionych opowieści[edytuj]
Pomysł wielkiej Bitwy Nieprzeliczonych Łez pojawia się już w Księdze zaginionych opowieści, najwcześniejszych pracach mitologicznych Tolkiena. Mowa o niej w Opowieści Gifanona (tom 1 Księgi zaginionych opowieści). Nie ma jednak na temat tej bitwy pełnego, ukończonego tekstu, tylko różne szkice, które w komentarzu do Opowieści Gifanona Christopher Tolkien porównuje z treścią opublikowanego Silmarillionu.
Wedle wcześniejszych szkiców informacje dotyczące bitwy przedstawiają się następująco: batalia ma miejsce w niedługim czasie po przybyciu Noldolich (wcześniejsza forma miana Ñoldorowie) do Wielkich Krain (późniejsze Śródziemie). Zbierają oni wielką armię, zawierając sojusz z ludźmi i Ilkorinami (elfami nie mieszkającymi nigdy w Valinorze; późniejsi Úmanyarowie). Pod wodzą Fingolma Nólemëgo (późniejszy Finwë) szykują się do walki w Dolinie Fontann, nazwana później Doliną Łkającej Wody. Jednak Melko (wcześniejsza forma imienia Melkor) potajemnie dostaje się do obozu sojuszników i niektórych ludzi nakłania do zdrady. Gdy następuje atak głównych sił Melka zdrajcy ci buntują się i opuszczają elfów.
Dochodzi do wielkiej Bitwy Nieprzeliczonych Łez. Spośród ludzi tylko dzieci (czy też synowie) Úrina (późniejszy Húrin) walczą do końca i giną. Turgon, syn Nólemëgo, na czele swego oddziału zdołał zebrać niedobitków i wraz z kobietami i dziećmi, ucieka. Osłaniając ten odwrót ginie Ilkorin Mablon (późniejszy Mablung). Ostatecznie reszta Noldolich (poza synami Fëanora) zostaje otoczona i staje się niewolnikami Melka.
Z kolei w późniejszych szkicach obraz bitwy przedstawia się następująco: siły Noldolich (również wkrótce po przybyciu do Wielkich Krain), wzmocnione zastępami Ilkorinów i ludzi przygotowują się do walki. Wysyłają poselstwa z prośba o pomoc, lecz Tinwelint (późniejszy Thingol) odmawia wsparcia. Tymczasem wojska Melka cofają się przed sojusznikami, dowodzonymi przez Nólemëgo. Ten zaś rozbija obóz w Dolinie Fontann (Gorfalong), nazwana później Doliną Łkającej Wody. Jednak pewne grupa ludzi podległych Melkowi dostaje się do obozowiska. Zaczynają tam siać zamęt, gdy tylko wczesnym świtem uderzają orkowie.
Tak rozpoczyna się Bitwa Nieprzeliczonych Łez. Nólemë zostaje wkrótce odcięty od swoich podkomendnych i zabity przez orków, którzy wyrywają mu serce. Jednak Turgon ratuje zarówno ojcowskie ciało, jak i serce, które uczynił później swoim herbem. w trakcie krwawej walki zginęła ponad połowa elfów i ludzi. Reszta tych ostatnich ucieka, tylko synowie Úrina walczą do końca. Ich ojciec dostaje się do niewole, zaś Turgon ze swoim oddziałem przebija się wzdłuż Sirionu i ucieka w tajemne miejsce. Ilkorin Mablon ginie osłaniając ten odwrót, a znaczna część Noldoich staje się niewolnikami Melka. Już po bitwie synowie Fëanora (którzy wcześniej odłączyli się od hufca Nólemëgo) przybywają spóźnieni. Mogą tylko pogrzebać zabitych, usypując nad nimi najwyższy na świecie kurhan, zwany Wielkim Kurhanem (późniejszy Haudh-en-Ndengin).
Przypisy[edytuj]
- ↑ Patrz: K.W. Fonstad, Atlas Śródziemia, przeł. Tadeusz A. Olszański, Warszawa 2007, s. 33.
- ↑ Datę podano za hipotetyczną chronologią Pierwszej Ery autorstwa Roberta Fostera, opracowaną tylko na podstawie Silmarillionu, patrz: R. Foster, Encyklopedia Śródziemia, Warszawa 2003, s. 309-313.
- ↑ J.R.R. Tolkien, Silmarillion, przeł. Maria Skibniewska, Warszawa 2004, s. 181 (tekst Quenta Silmarillion, rozdział 20).
- ↑ J.R.R. Tolkien, op. cit., s. 182.
- ↑ J.R.R. Tolkien, op. cit., s. 183.
- ↑ 6,0 6,1 6,2 J.R.R. Tolkien, op. cit., s. 184.
- ↑ Tłumaczenie nazwy podano za: hasło „Nirnaeth Arnoediad” (w:) R. Foster, Encyklopedia Śródziemia, Warszawa 2003, s. 199.
Bibliografia[edytuj]
- Tolkien J.R.R., Silmarillion, wyd. 10, przeł. Maria Skibniewska, Wydawnictwo Amber, Warszawa 2004, ISBN 83-241-1515-3
- Tolkien J.R.R., Niedokończone opowieści, wyd. 3, przeł. Radosław Kot, Wydawnictwo Amber, Warszawa 2005, ISBN 83-241-2008-4
- Tolkien J.R.R., Dzieci Húrina, red. Christopher Tolkien, przeł. Agnieszka Sylwanowicz, Wydawnictwa Amber, Warszawa 2007, ISBN 978-83-241-2815-0
- Tolkien J.R.R., Księga zaginionych opowieści, przeł. Radosław Kot, Wydawnictwo Amber, Warszawa 1998, ISBN 83-7169-578-0 (t. 1)
- Foster Robert, Encyklopedia Śródziemia, przeł. Andrzej Kowalski, Tadeusz A. Olszański, Agnieszka Sylwanowicz, Wydawnictwo Amber, Warszawa 2003, ISBN 83-241-0200-0
- Fonstad Karen Wynn, Atlas Śródziemia, wyd. 2, przeł. Tadeusz A. Olszański, Wydawnictwo Amber, Warszawa 2007, ISBN 978-83-241-2845-7
Linki zewnętrzne[edytuj]
- Plan bitwy według Atlasu Śródziemia Karen Wynn Fonstad
- Uproszczone plan poszczególnych faz bitwy (ang.)
| ||||||||||||||
This article "Nirnaeth Arnoediad" is from Wikipedia. The list of its authors can be seen in its historical and/or the page Edithistory:Nirnaeth Arnoediad.
